ਬਹਿਰ- ਮੁਨਸਰਹਿ ਦੇ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ੇ ਰੂਪਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ

 ਬਹਿਰ- ਮੁਨਸਰਹਿ  ਦੇ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ੇ ਰੂਪਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ- ਮੁਨਸਰਹਿ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ, ਸਰਲ ਹੋਣਾ,ਇਸਦਾ ਇਕ ਅਰਥ " ਕੱਪੜ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋਣਾ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਂ ਇਸ ਬਹਿਰ ਦਾ ਇਸ ਕਰਕੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਇਸ ਬਹਿਰ ਚ, ਜ਼ਿਹਾਫ਼ਾਂ
ਕਾਰਨ,ਐਨੀ ਕਮੀਂ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਗਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਬਹਿਰ ਆਪਣੇ ਸਰੂਪ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਗਈ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਬਹਿਰ ਵੀ ਮੁਰੱਕਬ ਹੈ, ਭਾਵ ਦੋ ਰੁਕਨਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ।ਇਹ ਬਹਿਰ ਪੰਜਾਬੀ ਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ  ਵਰਤੀ
  ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਵੀ ਸਾਲਿਮ ਨਹੀਂ , ਜ਼ਿਹਾਫ਼ੇ ਰੂਪ ਵਿਚ। ਹੁਣ ਪੇਸ਼ ਹਨ , ਏਸ ਬਹਿਰ ਦੇ ਰੂਪ-

    1 ਬਹਿਰ- ਮੁਨਸਰਹਿ ਮੁਸੰਮਨ ਸਾਲਿਮ
ਮੁਸਤਫ਼ਇਲੁਨ       ਮਫ਼ਊਲਾਤੁ   ਮੁਸਤਫ਼ਇਲੁਨ ਮਫ਼ਊਲਾਤੁ
SSIS         SSSI   SSIS SSSI
2212         2221   2212 2221

     2 ਬਹਿਰ - ਮੁਨਸਰਹਿ ਮੁਸੰਮਨ ਮਖ਼ਬੂਨ ( ਖ਼ਬਨ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ       ਮੁਫ਼ਾਈਲੁ ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ         ਮਫ਼ਾਈਲੁ
ISIS       ISSI ISIS        ISSI
           ( ਖ਼ਬਨ )     ( ਖ਼ਬਨ )       ( ਖ਼ਬਨ )     ( ਖ਼ਬਨ )
1212       1221 1212        1221

      3 ਬਹਿਰ - ਮੁਨਸਰਹਿ  ਮੁਸੰਮਨ ਮਤਵੀ  ( ਤੈ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਮੁਫ਼ਤੁਇਲੁਨ        ਫ਼ਾਇਲਾਤੁ  ਮੁਫ਼ਤੁਇਲੁਨ         ਫ਼ਾਇਲਤੁ
SIIS         SISI  SIIS SISI
           ( ਤੈ )        ( ਤੈ ) ( ਤੈ )            ( ਤੈ )
2112        2121 2112           2121

     4 ਬਹਿਰ - ਮੁਨਸਰਹਿ- ਮੁਸੰਮਨ ਮਖ਼ਬੂਲ ( ਖ਼ਬਲ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਫ਼ਿਇਲੁਤੁਨ      ਫ਼ਿਇਲਾਤੁ ਫ਼ਿਇਲੁਤੁਨ       ਫ਼ਿਇਲਾਤੁ
IIIS      IISI IIIS       IISI
         ( ਖ਼ਬਲ )    ( ਖ਼ਬਲ )        ( ਖ਼ਬਲ )    ( ਖ਼ਬਲ )
1112     1121 1112       1121  


      5 ਬਹਿਰ - ਮੁਨਸਰਹਿ  ਮੁਸੰਮਨ ਮਸ਼ਕੂਲ ( ਸ਼ਕਲ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਮੁਫ਼ਾਇਲੁ    ਮਫ਼ਊਲਾਤੁ       ਮੁਫ਼ਾਇਲੁ ਮਫ਼ਊਲਾਤੁ
ISII     SSSI          ISII SSSI
          ( ਸ਼ਕਲ )         ( ਸ਼ਕਲ )
1211     2221          1211 2221

      6 ਬਹਿਰ - ਮੁਨਸਰਹਿ ਮੁਸੰਮਨ ਮਕ਼ਤੂਅ ( ਮਕ਼ਤੂਅ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਮਫ਼ਊਲੁਨ     ਮਫ਼ਊਲਾਤੁ ਮਫ਼ਊਲੁਨ     ਮਫ਼ਊਲਾਤੁ
SSS     SSSI SSS     SSSI
          ( ਕ਼ਤਅ )          ( ਕ਼ਤਅ )
222    2221             222     2221            

     7 ਬਹਿਰ - ਮੁਨਸਰਹਿ ਮੁਸੰਮਨ ਮਹਿਜੂਜ ( ਹਜਜ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਫ਼ਿਅਲੁਨ       ਮਫ਼ਊਲਾਤੁ ਫ਼ਿਅਲੁਨ       ਮਫ਼ਊਲਾਤੁ
SS        SSSI  SS       SSSI
         ( ਹਜਜ ) ( ਹਜਜ )
22        2221 22       2221

       8 ਬਹਿਰ - ਮੁਨਸਰਹਿ    ਮੁਸੰਮਨ  ਮਤਵੀ  ਮੌਕ਼ੂਫ਼( ਵਕ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਮੁਸਤਫ਼ਇਲੁਨ           ਫ਼ਾਇਲਾਤੁ         ਮੁਸਤਫ਼ਇਲੁਨ        ਫ਼ਾਇਲਾਤੁ
SSIS   SISI           SSIS       SISI          
               ( ਤੈ + ਵਕ਼ਫ਼ )   ( ਤੈ + ਵਕ਼ਫ਼ )
 2212 2221          2212         221

      9 ਬਹਿਰ  -ਮੁਨਸਰਹਿ    ਮੁਸੰਮਨ  ਮਕ਼ਸੂਫ਼  ( ਕ਼ਸ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਮੁਸਤਫ਼ਇਲੁਨ ਮਫ਼ਊਲੁਨ         ਮੁਸਤਫ਼ਇਲੁਨ         ਮਫ਼ਊਲੁਨ
SSIS SSS          SSIS          SSS
          ( ਕ਼ਸ਼ਫ਼ )        ( ਕ਼ਸ਼ਫ਼ )
2212              222          2212                    222            


    10 ਬਹਿਰ - ਮੁਨਸਰਹਿ ਮੁਸੰਮਨ ਮਰਫ਼ੂਅ  ( ਰਫ਼ਅ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਫ਼ਾਇਲੁਨ     ਮਫ਼ਊਲੁ         ਫ਼ਾਇਲੁਨ    ਮਫ਼ਊ਼ੁਲੁ
SIS      SSI          SIS    SSI
          ( ਰਫ਼ਅ )         ( ਰਫ਼ਅ )      ( ਰਫ਼ਅ )       ( ਰਫ਼ਅ )

    11 ਮੁਨਸਰਹਿ ਮੁਸੰਮਨ ਮਖ਼ਲੂਅ  ( ਖ਼ਲਅ  ਜ਼ਿਹਾਫ਼  ਨਾਲ )  

ਫ਼ਿਅਲ   ਮਫ਼ਊਲਾਤੁ         ਫ਼ਿਅਲ          ਮਫ਼ਊਲਾਤੁ
IS    SSSI IS  SSSI
        ( ਖ਼ਲਅ )                      ( ਖ਼ਲਅ )
12    2221   12  2221    



       12  ਬਹਿਰ - ਮੁਨਸਰਹਿ ਮੁਸੰਮਨ ਮਜਦੂਅ  ( ਜਦਅ ਜ਼ਿਹਾਫ਼  ਨਾਲ )
ਮੁਸਤਫ਼ਇਲੁਨ ਫ਼ਾਅ    ਮੁਸਤਫ਼ਇਲੁਨ   ਫ਼ਾਅ
SSIS             SI     SSIS                SI
         ( ਜਦਅ) ( ਜਦਅ )
2212              21     2212   21
        13 ਬਹਿਰ - ਮੁਨਸਰਹਿ   ਮੁਸੰਮਨ  ਮਨਹੂਰ  ( ਨਹਰ ਜ਼ਿਹਾਫ਼  ਨਾਲ )
ਮੁਸਤਫ਼ਇਲੁਨ ਫ਼ਿਅ       ਮੁਸਤਫ਼ਇਲੁਨ    ਫ਼ਿਅ
SSIS S   SSIS     S
         ( ਨਹਰ ) ( ਨਹਰ )
2212   2   2212     2


       14 ਬਹਿਰ - ਮੁਨਸਰਹਿ  ਮੁਸੰਮਨ ਮਹਿਜੂਜ   ਮਤਵੀ ( ਹਜਜ ਤੇ ਤੈ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਫ਼ਿਅਲੁਨ       ਫ਼ਾਇਲਾਤੁ        ਫ਼ਿਅਲੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁ
SS    SISI          SS   SISI
           ( ਹਜਜ )   ( ਮਤਵੀ )      ( ਹਜਜ )        ( ਮਤਵੀ )
22    2121          22   2121

       15  ਬਹਿਰ-  ਮੁਨਸਰਹਿ   ਮੁਸੰਮਨ ਮਖ਼ਬੂਨ   ਮਖ਼ਬੂਲ ( ਖ਼ਬਨ ਤੇ ਖ਼ਬਲ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )

ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ        ਫ਼ਿਇਲਾਤੁ        ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ        ਫ਼ਿਇਲਾਤੁ
ISIS        IISI ISIS        IISI
           ( ਖ਼ਬਨ )      ( ਖ਼ਬਲ )       ( ਖ਼ਬਨ )          ( ਖ਼ਬਲ )
1212        1121 1212        1121

     16 ਬਹਿਰ- ਮੁਨਸਰਹਿ  ਮੁਸੰਮਨ  ਮਤਵੀ  ਮਕ਼ਸ਼ੂਫ਼ ( ਤੈ ਤੇ ਕ਼ਸ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਮੁਫ਼ਤੁਇਲੁਨ          ਫ਼ਾਇਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਤੁਇਲੁਨ    ਫ਼ਾਇਲੁਨ        
S11S           SIS    SIIS  SIS
            ( ਤੈ )        ( ਕ਼ਸ਼ਫ਼ )   ( ਤੈ  ) ( ਤੈ  )    

2112           212              2112                 212

      17 ਬਹਿਰ - ਮੁਨਸਰਹਿ    ਮੁਸੰਮਨ   ਮਤਵੀ  ਮਜਦੂਅ ਮਨਹੁਰ ( ਤੈ ,  ਜਦਅ ਤੇ ਨਹਰ ਜ਼ਿਹਾਫ਼  ਨਾਲ )
ਮੁਫ਼ਤੁਇਲੁਨ         ਫ਼ਾਇਲਾਤੁ          ਮੁਫ਼ਤੁਇਲੁਨ      ਫ਼ਿਅ
SIIS          SISI     SIIS S
           ( ਤੈ )         ( ਤੈ )        ( ਤੈ )     ( ਜਦਅ + ਨਹਰ )
2112         2121     2112   2      
 
       18 ਬਹਿਰ-  ਮੁਨਸਰਹਿ ਮੁਸੰਮਨ ਮਖ਼ਬੂਨ ਮਕ਼ਸੂਫ਼ ( ਖ਼ਬਨ ਤੇ ਕ਼ਸ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ਾਂ ਨਾਲ)
ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ        ਫ਼ਊਲੁਨ        ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ       ਫ਼ਊਲੁਨ
ISIS         ISS ISIS       ISS
          ( ਖ਼ਬਨ )     ( ਖ਼ਬਨ + ਕ਼ਸ਼ਫ਼ ) ( ਖ਼ਬਨ )  ( ਖ਼ਬਨ + ਕ਼ਸ਼ਫ਼ )
1212         122 1212       122      

     19 ਬਹਿਰ - ਮੁਨਸਰਹਿ  ਮੁਸੰਮਨ   ਮਤਵੀ   ਮੌਕ਼ੂਫ਼  ( ਤੈ  ਤੇ ਵਕ਼ਫ਼  ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਮੁਫ਼ਤੁਇਲੁਨ        ਫ਼ਾਇਲਾਤੁ          ਮੁਫ਼ਤੁਇਲੁਨ        ਫ਼ਇਲਾਤੁ
SIIS         SISI   SIIS SISI
           ( ਤੈ )     ( ਤੈ + ਵਕ਼ਫ਼ )  ( ਤੈ )         ( ਤੈ + ਵਕ਼ਫ਼ )        
2112         2121              2112 2121

      20 ਬਹਿਰ - ਮੁਨਸਰਹਿ  ਮੁਸੰਮਨ ਮਹਜੂਜ ਮਹਿਜ਼ੂਫ਼ ( ਹਜਜ ਹਜ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਫ਼ਿਅ  ਮਫ਼ਊਲਾਤੁ ਫ਼ਿਅ    ਮਫ਼ਊਲਾਤੁ
S   SSSI              S  SSSI
   ( ਹਜਜ + ਹਜ਼ਫ਼ )                  ( ਹਜਜ + ਹਜਫ਼ )  
              2   2221  2   2221