ਬਹਿਰ ਰਮਲ-ਤਕਤੀਹ

ਬਹਿਰ- ਰਮਲ ਪੰਜਾਬੀ ਬਹੁਤ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਬਹਿਰ ਚ, ਪੰਜਾਬੀ  ਵਾਲੇ ਤਕਰੀਬਨ ਹਰ ਸ਼ਾਇਰ ਨੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਲਿਖੀ ਹੈ, ਇਸ ਬਹਿਰ ਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਕੁਝ ਰੂਪਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ-

1 ਬਹਿਰ- ਰਮਲ ਮੁਅੱਸ਼ਰ( ਬਾਰਾਂ ਰੁਕਨੀ ) ਸਾਲਿਮ ਜਾਂ ਬਹਿਰ ਰਮਲ ਮੁਸੱਦਸ ਮਜ਼ਾਇਫ਼ ਸਾਲਿਮ
ਰੁਕਨ- ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ,
        ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ,
        ਫ਼ਾਇਲਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ,
        ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ।

ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੈ ਭਲਾ ਇਹ ਅਹਿਦ ਤੇਰਾ,
ਫ਼ੁੱਲ ਤਾਂ ਸਭ ਦੇ ਨੇ ਪਰ ਇਹ ਸ਼ਹਿਦ ਤੇਰਾ,
             ਘੇਰਦੇ  ਰਹਿੰਦੇ  ਨੇ ਭੀਲਾ ਨੂੰ  ਯੁਗਾਂ  ਤੋਂ
      ਗੁੰਬਦਾ  ਚੋਂ   ਉੱਡ  ਕੇ  ਮਖਿਆਲ   ਤੇਰੇ। ( ਜਸਵਿੰਦਰ )

ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ     ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ
ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ   ਦਾ     ਹੈ   ਭਲਾ  ਇਹ     ਅਹਿ ਦ ਤੇ   ਰਾ
S    I S    S       S   I S    S       S   I   S   S
1    2 2    2       2   1 2    2       2   1   2   2
__________    _________     ___________
 
ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ     ਫ਼ਾ ਇਲਾ    ਤੁਨ      ਫ਼ਾ    ਇਲਾ   ਤੁਨ
ਫ਼ੁੱ  ਲ ਤਾਂ   ਸਭ    ਦੇ  ਨਿ ਪਰ  ਇਹ      ਸ਼ਹਿ  ਦ ਤੇ    ਰਾ
S  I   S   S       S  I    S   S         S     I S     S
2 1   2    2       2  1   2    2         2     1  2    2
________      __________       ____________

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ
ਘੇ   ਰਦੇ   ਰਹਿ    ਦੇ   ਨਿ ਭੀ  ਲਾਂ     ਨੂੰ ਯੁ ਗਾਂ   ਨੂੰ
S  I  S     S      S   I    S  S      S I  S     S
1  2  2     2      2   1    2  2       2 1 2     2
_________     _________     __________

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ   ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ  ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ
ਗੁੰ  ਬਦਾਂ    ਚੋਂ    ਉੱ  ਡਕੇ    ਮਖਿ  ਆ  ਲ ਤੇ   ਰੇ
S  I  S     S     S  I  S   S      S I    S   S
2 1  2     2      2  1  2   2      2 1    2   2
_________    ________    ___________

2 ਬਹਿਰ- ਰਮਲ ਮੁਅੱਸ਼ਰ ( ਬਾਰਾਂ  ਰੁਕਨੀ ) ਜਾਂ ਬਹਿਰ ਮੁਸੱਦਸ ਮੁਜ਼ਾਇਫ਼ ਮਹਿਜ਼ੂਫ਼ ( ਹਜ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਰੁਕਨ- ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤਨ  ਫ਼ਾਇਲੁਨ,
        ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ ਫ਼ਾਇਲੁਨ,
        ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲੁਨ ,
        ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲੁਨ।

ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ  ਜਦ ਕਿਤੇ  ਦਰਪਨ  ਘਰੇ,
ਰਹਿਣ ਹੀ ਦਿੰਦਾ ਨਹੀਂ ਫ਼ਿਰ ਮਨ ਘਰੇ,
ਤੁਰਦਿਆਂ ਵੀ ਜਦ ਨਾ ਪਰ ਪਹੁੰਚਾਂ ਕਿਤੇ
ਸੋਚਾਂ ਫਿਰ ਹਾਮੀ ਦਿਲਾ ਭਰਦਾ ਹੈਂ ਕਿਉਂ। ( ਅਜ਼ੀਮ ਸ਼ੇਖਰ )

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ     ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ       ਫ਼ਾ   ਇਲੁਨ
ਵੇ   ਖਦੇ    ਹਾਂ     ਜਦ  ਕਿਤੇ   ਦਰ      ਪਨ  ਘਰੇ
S  I S     S       S   I  S    S        S    I S
2  1 2     2       2   I  2    2         2   1  2
_________    __________       _______

ਫ਼ਾ     ਇਲਾ   ਤੁਨ     ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ     ਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ
ਰਹਿ   ਣ ਹੀ   ਦਿੰ      ਦਾ  ਨਹੀਂ   ਫਿਰ    ਮਨ  ਘਰੇ
S     I   S   S        S  I   S    S       S   I  S
2     1   2   2        2  1  2     2       2   1  2
__________      __________     ________

ਫ਼ਾ    ਇਲਾ   ਤੁਨ     ਫ਼ਾ  ਇਲਾ     ਤੁਨ      ਫ਼ਾ   ਇਲੁਨ
ਤੁਰ   ਦਿਆਂ  ਵੀ      ਜਦ  ਨ ਪਰ  ਪਹੁ     ਚਾ   ਕਿਤੇ
S     I  S   S       S    I   S     S      S    I  S
2     1  2   2       2    1   2     2      2    1  2
__________     ____________   _________

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁਨ         ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁਨ       ਫ਼ਾ    ਇਲੁਨ
ਸੋ   ਚ ਫ਼ਿਰ ਹਾ         ਮੀ   ਦਿਲਾ   ਭਰ        ਦਾ     ਹਿ ਕਿਉਂ
S   I S     S          S   I S     S         S        I    S
2   1 2    2          2   1 2     2          2        1    2
_________        __________        ___________

3 ਬਹਿਰ- ਰਮਲ ਮੁਸੰਮਨ ( ਅੱਠ ਰੁਕਨੀ ) ਸਾਲਿਮ
ਰੁਕਨ- ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ
       ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ

ਪੌਣ ਵੀ ਬਾਕੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਾਕੀ ਨਹੀਂ ਹੈ,
ਬੁਝ ਗਏ ਨੇ ਦੀਪ ਸਾਰੇ, ਰੌਸ਼ਨੀ ਬਾਕੀ ਨਹੀਂ  ਹੈ। ( ਕੁਲਵਿੰਦਰ )

,

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ  ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ   ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ   ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ
ਪੌ  ਣ ਵੀ   ਬਾ  ਕੀ   ਨਹੀਂ   ਹੈ,    ਜ਼ਿੰ  ਦਗੀ   ਬਾ   ਕੀ   ਨਹੀਂ   ਹੈ
S  I   S   S    S   I  S   S      S  I  S    S    S   I   S   S
2  I   2   2    2    1  2   2     2  1  2    2     2   1   2  2
    ________    _________    _________    _________

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ
ਬੁਝ ਗਏ    ਨੇ    ਦੀ   ਪ ਸਾ  ਰੇ       ਰੌ  ਸ਼ਨੀ   ਬਾ     ਕੀ  ਨਹੀਂ   ਹੈ
S   I S     S     S   I  S   S       S  I   S   S      S  I  S   S    
2   1 2     2      2  I   2   2       2  1   2   2      2  I  2   2
_________    _________      _________     _________

ਤਖਤ ਨੂੰ  ਜਦ ਵੀ ਕਦੇ  ਹੈ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਵੋਟ ਦੀ ਤਾਂ,
ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਗਲੇ ਪਾ, ਹਰ ਮੁਸੀਬਤ ਹੈ ਨਿਖੇੜੀ। (ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ )


ਫ਼ਾ   ਇਲਾ   ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ
ਤਖ  ਤ ਨੂੰ  ਜਦ     ਵੀ   ਕਦੇ   ਹੈ     ਲੋ   ੜ ਪੈਂ   ਦੀ     ਵੋ   ਟ ਦੀ  ਤਾਂ
S   I  S   S       S    I S    S    S    I   S   S     S   I   S   S
2   1  2    2       2    1 2    2     2   1   2   2     2   1   2   2
_________     __________   __________   __________

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ    ਤੁਨ     ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ     ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ
ਘੱ   ਟ ਗਿਣ ਤੀ      ਦੇ  ਗਲੇ    ਪਾ      ਹਰ  ਮੁਸੀ  ਬਤ    ਹੈ   ਨਿਖੇ   ੜੀ
S    I  S    S       S  I S     S       S    I S    S     S   I  S    S
2    I  2    2        2 I  2     2       2    1 2    2     2   I   2   2
__________    __________    __________   __________
    4 ਬਹਿਰ- ਰਮਲ ਮੁਸੰਮਨ ( ਅੱਠ ਰੁਕਨੀ ) ਮਕ਼ਫ਼ੂਫ਼ ( ਕ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਰੁਕਨ- ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁ
        ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤ

ਖ਼ਾਬ  ਵਿਚ  ਹੈ ਸੱਥ ਜੁੜਦੀ ਸਾਵਿਆਂ  ਬਿਰਖਾਂ ਦੇ ਹੇਠ,
ਜ਼ਿਹਨ ਤੋਂ ਹੁੰਦਾ ਨਹੀਂ ਬਿਲਕੁਲ ਪਰ੍ਹਾਂ ਬਿਰਖਾਂ ਦਾ ਸਾਥ। ( ਪ੍ਰੋ. ਜਸਪਾਲ ਘਈ )

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ     ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁ
ਖ਼ਾ  ਬ ਵਿਚ ਹੈ     ਸੱ    ਥ ਜੁੜ   ਦੀ     ਸਾ  ਵਿਆਂ  ਬਿਰ   ਖਾਂ  ਦ ਸਾ  ਥ
S   I   S   S     S    I   S     S      S    I S    S      S  I  S   I
2  1    2   2     2    1   2     2      2    1 2    2      2  1  2  1
_________   ___________      __________    __________

ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁ
ਜ਼ਿਹ ਨ ਤੋਂ  ਹੁੰ      ਦਾ  ਨਹੀਂ   ਬਿਲ   ਕੁਲ ਪਰ੍ਹਾਂ  ਬਿਰ   ਖ਼ਾਂ   ਦ ਸਾ ਥ
S    I S    S      S  I  S    S       S   I S    S     S    I  S  I
2   1  2    2      2  1  2    2       2   1  S   S     S   I   S I
_________    ___________  _________    __________  

ਪੌਣ  ਨੇ ਕੀਤੀ ਹੈ  ਜਦ ਤੋਂ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਰੰਗਾਂ ਦੇ  ਨਾਲ,
ਮਰ ਗਏ ਨੇ ਸਬਜ਼ ਮੌਸਮ ਤਿਤਲੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ। ( ਰਾਜਿੰਦਰਜੀਤ )

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ    ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁ
ਪੌ  ਣ ਨੇ   ਕੀ     ਤੀ  ਹਿ ਜਦ  ਤੋਂ      ਦੁਸ਼ ਮਣੀ  ਰੰ      ਗਾਂ  ਦਿ ਨਾ ਲ
S  I  S   S      S   I    S    S       S  I S    S      S  I    S I
2  1  2   2      2   1   2     2        2 1 2    2      2  1    2 I
________    ___________     _________     _________

ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ     ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ     ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁ
ਮਰ  ਗਏ    ਨੇ     ਸਬ   ਜ਼ ਮੌ  ਸਮ     ਤਿਤ ਲਿਆਂ  ਦੇ       ਨਾ  ਲ ਨਾ ਲ
S    I  S   S      S     I  S   S       S    I  S   S       S  I   S  I
2   1  2    2      2     1  2   2       2    1  S   S       2  1  2  1
__________    __________     ___________   __________

5 ਬਹਿਰ - ਰਮਲ ਮੁਸੰਮਨ ( ਅੱਠ ਰੁਕਨੀ ) ਮਹਿਜ਼ੂਫ਼ ( ਹਜ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਰੁਕਨ- ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲੁਨ
        ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲੁਨ

ਕੈਨਵਸ  ਅੰਦਰ   ਲਸਾਨੀ   ਰੰਗ  ਭਰ  ਦਿੱਤੇ   ਜਦੋਂ,
ਤੇਰਿਆ ਨਕਸ਼ਾਂ ਦੀ ਉਸ ਵਿਚ ਦਿਖ ਦਿਖਾਈ ਹੈ ਬੜੀ। ( ਕਮਲਦੇਵ  ਪਾਲ )

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ    ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ
ਕੈ  ਨ ਵਸ  ਅੰ     ਦਰ  ਲ ਸਾ  ਨੀ     ਰੰ   ਗ ਭਰ  ਦਿੱ     ਤੇ   ਜਦੋਂ
S  I   S    S     S    I   S   S      S  I    S    S      S  I  S
2  1   2    2     2    1   2   2      2  1    2    2      2  1  2
_________    __________    __________  _________

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ     ਤੁਨ      ਫ਼ਾ    ਇਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ
ਤੇ   ਰਿਆਂ  ਨਕ    ਸ਼ਾਂ    ਦਿ ਉਸ  ਵਿਚ    ਦਿਖ  ਦਿਖਾ ਈ        ਹੈ  ਬੜੀ
S   I   S   S      S    I     S    S      S     I S    S        S  I S
2   1   2   2       2   1     2    2      2     1  2   2        2  1 2
__________   ____________    ___________    _________

ਜਦ ਕਦੇ  ਵੀ ਨੀਝ  ਲਾਕੇ  ਦੇਖਿਆ  ਹੈ ਚੰਨ ਨੂੰ,
ਚਾਨਣੀ ਉਸ ਪਲ ਹਨੇਰੇ ਦੀ ਵਜ਼੍ਹਾ ਬਣਕੇ ਮਿਲੀ। ( ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ਅਮਰ )

ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁਨ     ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ     ਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ
ਜਦ  ਕਦੇ   ਵੀ       ਨੀ   ਝ ਲਾ  ਕੇ       ਦੇ  ਖਿਆ   ਹੈ       ਚੰ   ਨ ਨੂੰ
S   I   S   S        S   I    S   S      S  I  S     S       S   I  S
2   1   2   1         2  1    2    2      2  1  2     S       S  I   S
__________     ___________   __________    _________

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ       ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼ਾ   ਇਲੁਨ
ਚਾ  ਨਣੀ  ਉਸ        ਪਲ  ਹਨੇ    ਰੇ        ਦੀ  ਵਜ਼੍ਹਾ  ਬਣ      ਕੇ   ਮਿਲੀ
S   I S    S         S    I S     S       S   I S     S       S    I  S
1  2  2    2         2    1  2    1        2  1  2     2       2   1  2
________       ___________      __________    ________

6 ਬਹਿਰ - ਰਮਲ ਮੁਸੰਮਨ ( ਅੱਠ ਰੁਕਨੀ ) ਮਖ਼ਬੂਨ ਅਬਤਰ ( ਖ਼ਬਨ ਤੇ ਬਤਰ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
             ਰੁਕਨ-ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਿਅਲੁਨ
        ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਇਲਾਤੁਨ   ਫ਼ਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਿਅਲੁਨ

ਆਦਤਾਂ ਵਿਚ ਮੈਂ ਮਗਨ ਵਕਤ ਗੁਜ਼ਾਰਾਂ, ਫਿਰ ਵੀ,
ਮੈਂ   ਉੱਡੀਕਾਂ ਕਿ  ਕਦੋਂ   ਮਨ ਨੇ  ਸੁਤੰਤਰ  ਹੋਣਾ।
ਪੈ  ਗਿਆ ਜੂਨ  ਕਵੀ  ਦੀ   ਚ ਦਵਿੰਦਰ ਭਾਵੁਕ,
ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਥਲ ਚ ਹੈ ਇਕ  ਚੋ ਰਹੀ ਗਾਗਰ  ਹੋਣਾ। ( ਦਵਿੰਦਰ  ਪੂੰਨੀਆਂ )

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ  ਫ਼ਇ    ਲਾ   ਤੁਨ  ਫ਼ਿਇ  ਲਾ ਤੁਨ   ਫਿਅਲੁਨ
ਆ ਦਤਾਂ  ਵਿਚ   ਮਿ ਮ ਗਨ ਵਕ਼  ਤ ਗੁ    ਜ਼ਾ  ਰਾਂ   ਫਿਰ ਵੀ
S  I S    S      I I     S   S    I I       S   S    S   S
2  1 2   2      1 1     2   2    1 1      2  2     2    2
________    ________     __________   _____
ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਇ    ਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼ਇ  ਲਾ  ਤੁਨ     ਫ਼ਿਅਲੁਨ
ਮੈਂ  ਉੱਡੀ   ਕਾਂ      ਕਿ ਕ   ਦੋਂ   ਮਨ     ਨਿ ਸੁ  ਤੰ  ਤਰ     ਹੋਣਾ
S  I  S    S       I  I      S     S      I I    S   S       S S
2 1  2    2       1 1      2      2     1 2    2   2       2 2
________      ___________     _________    ______

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ     ਫ਼ਇ  ਲਾ  ਤੁਨ     ਫ਼ਇ   ਲਾ  ਤੁਨ     ਫ਼ਿਅਲੁਨ  
ਪੈ  ਗਿਆ  ਜੂ       ਨ ਕ  ਵੀ  ਦੀ      ਚ ਦ  ਵਿੰ   ਦਰ      ਭਾਵੁਕ
S  I S    S       I  S   S   S       I  I    S    S        S S
1 2 2    2        I  2  2    2       1 2    2    2        2  2
________      _________    ___________    ______

ਫ਼ਾ  ਇ  ਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਇ  ਲਾ   ਤੁਨ     ਫ਼ਇ  ਲਾ  ਤੁਨ     ਫ਼ਿਅਲੁਨ
ਤ੍ਰਾ ਸ  ਦੀ   ਥਲ    ਚ ਹਿ ਇਕ  ਚੋ       ਰਹਿ  ਗਾ  ਗਰ     ਹੋਣਾ
S  I    S    S      I I    S     S        I I   S    S       S S
2 1    2    2      1 1    2     2       1 1   2    2       2 2
_________    __________      __________   ______

7 ਬਹਿਰ - ਰਮਲ ਮੁਸੰਮਨ ( ਅੱਠ ਰੁਕਨੀ ) ਮਖ਼ਬੂਨ ਮੁਸੱਬਗ ( ਖ਼ਬਨ ਤੇ ਤਸਬੀਗ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
             ਰੁਕਨ- ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ ਫ਼ਇਲਾਤੁਨ ਫ਼ਇਲਾਤੁਨ ਮੁਫ਼ਾਈਲੁ
         ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ ਫ਼ਇਲਾਤੁਨ ਫ਼ਇਲਾਤੁਨ ਮੁਫ਼ਾਈਲੁ

ਨਜ਼ਮ ਅੰਦਰ ਵੀ ਤਲਾਸ਼ੇ, ਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਵਿਚ ਵੀ ਕਰੀ ਭਾਲ,
ਅਰਥ  ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ  ਦੇ  ਮਿਲੇ ਆਰ ਕਦੇ  ਪਾਰ  ਬਹੁਤ ਖ਼ੂਬ।
ਦਾਦ  ਮਿਲਦੀ ਤਾਂ ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਕਦੇ ਏਦਾਂ ਵੀ ਮਿਲੇ ਦਾਦ,
ਸ਼ਿਅਰ ਖ਼ੁਦ ਉਠ ਕੇ ਪੁਕਾਰਨ ਕਿ ਐ ਫ਼ਨਕਾਰ ਬਹੁਤ ਖੂਬ। ( ਪ੍ਰੋ. ਜਸਪਾਲ ਘਈ )

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ     ਫ਼ਇ  ਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼ਇ   ਲਾ    ਤੁਨ   ਮੁਫ਼ਾ    ਈਲੁ
ਨਜ਼ ਮਅੰ   ਦਰ     ਵਿ ਤ  ਲਾ  ਸ਼ੇ        ਤਿ ਗ਼  ਜ਼ਲ ਵਿਚ  ਵਕਰਿ  ਭਾਲ
S   I  S    S      I I      S   S        I I       S   S     I  S    S I
  2  1   2   2       1 1     2  2         1 1      2   2     1  2    2 I
` __________   ____________   __________   _________

ਫ਼ਾ   ਇਲਾ    ਤੁਨ      ਫ਼ਇ    ਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਇ    ਲਾ  ਤੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈਲੁ
ਅਰ  ਥ ਲਫ਼   ਜ਼ਾਂ      ਦਿ ਮਿ  ਲੇ   ਆ      ਰ ਕ    ਦੇ   ਪਾ     ਬਹੁਤ ਖੂਬ
S    I    S    S       I   I    S     S      I  I     S    S     I  S   S I
2    1    2    2      1   1    2     2      1  2    2    2     1  2   2 1
____________   ___________    ___________   _________

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ    ਤੁਨ       ਫ਼ਇ    ਲਾ   ਤੁਨ       ਫਇ   ਲਾ  ਤੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ    ਈਲੁ
ਦਾ  ਦ ਮਿਲ  ਦੀ        ਤ ਹਿ   ਲੇ   ਕਿਨ      ਕਦਿ  ਏ   ਦਾਂ     ਵਿ ਮਿਲਿ  ਦਾਦ
S  I    S    S         I  I     S    S         I  I    S   S      I    S    S I
2 1    2    2          1 1    2     2         1 2    2   2      1    2   2  1
__________       ___________     ___________  __________


ਫ਼ਾ   ਇਲਾ   ਤੁਨ        ਫ਼ਇ   ਲਾ    ਤੁਨ      ਫ਼ਇ  ਲਾ  ਤੁਨ      ਮੁਫ਼ਾ     ਈਲੁ
ਸ਼ਿਅ ਰ ਖ਼ੁਦ  ਉਠ      ਕਿ ਪੁ  ਕਾ     ਰਨ      ਕਿ ਫ਼ਨ     ਕਾ      ਰ ਬਹੁ   ਖ਼ੂਬ
S    I   S    S         I  I   S       S        I  I  S     S       I   S     S I
2   1    2    2         1 2   2       2       1  1   2    2       1   2     2 1
___________    _____________    __________   ____________

8 ਬਹਿਰ- ਰਮਲ ਮੁਸੰਮਨ ( ਅੱਠ ਰੁਕਨੀ ) ਮਰਬੂਅ ( ਰਬਅ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
            ਰੁਕਨ- ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫਿਅਲ
                     ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਇਲਾਤੁਨ ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ   ਫ਼ਿਅਲ

ਚੋਗ ਦੀ, ਬੋਟਾਂ ਦੀ ਚਿੰਤਾ, ਬਿਜਲੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ੌਫ਼,
ਆਲ੍ਹਣੇ  ਵੀ  ਉੱਡਦੇ  ਨੇ, ਪੰਛੀਆਂ   ਦੇ  ਨਾਲ।
ਜ਼ਖ਼ਮ  ਸੁਕਦੇ  ਤਾਂ ਸਗੋਂ  ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਹੁਣ ਹੈਰਾਨ,
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਨੇੜਤਾ ਹੈ, ਨਸ਼ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ। ( ਪ੍ਰੋ .  ਜਸਪਾਲ ਘਈ )

ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ     ਫ਼ਾ    ਇਲਾ  ਤੁਨ     ਫਿਅਲ
  ਚੋ   ਗ ਦੀ  ਬੋ      ਟਾਂ  ਦਿ ਚਿੰ ਤਾ      ਬਿਜ  ਲਿਆਂ   ਦਾ     ਖ਼ੌਫ਼,
S   I   S   S      S   I    S  S        S   I  S    S       S I
2  1    2   2      2   1    1   2        2  1   2    2      2 1

__________   __________     __________     _____

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁਨ      ਫ਼ਿਅਲ
ਆ  ਲ੍ਹਣੇ    ਵੀ       ਉੱ  ਡਦੇ    ਨੇ       ਪੰ    ਛਿਆਂ   ਦੇ       ਨਾਲ
S   I  S    S       S   I S   S         S   I  S     S       S I
2   1  2   2        2  1  2   2         2   1  2     2       2 1
_________      __________    __________    _______

ਫ਼ਾ   ਇਲਾ   ਤੁਨ      ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼ਾ  ਇਲਾ      ਤੁਨ      ਫ਼ਿਅਲ
ਜ਼ਖ  ਮ ਸੁਕ ਦੇ        ਤਾਂ  ਸਗੋਂ    ਹੁੰ       ਦੇ    ਹ ਹੁਣ     ਹੈ       ਰਾਨ
S     I S    S        S   I  S    S       S   I    S      S       S  I
2     1  2   2        2   1   2   2        2  1    2      2        2 1
__________     __________     _____________   _______

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁਨ       ਫ਼ਾ   ਇਲਾ   ਤੁਨ      ਫ਼ਾ   ਇਲਾ   ਤੁਨ       ਫ਼ਿਅਲ      
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ   ਕੁਝ       ਨੇ    ੜਤਾ     ਹੈ       ਨਸ਼   ਤਰ੍ਹਾਂ    ਦੇ         ਨਾਲ
S     I  S    S         S    I S      S       S     I S     S         S I
2    1   2    2        2    1  2      2 2    1  2     2         2 1
___________    ____________     ____________      _____

9 ਬਹਿਰ - ਰਮਲ ਮੁਸੰਮਨ ( ਅੱਠ ਰੁਕਨੀ ) ਮਜ਼ਹੂਫ਼  ( ਜ਼ਹਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
            ਰੁਕਨ - ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ   ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ   ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ   ਫ਼ਿਅ
         ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ   ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ   ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਿਅ

ਮੌਤ ਫਿਰਦੀ  ਦਨਦਨਾਉਂਦੀ ਰੋਜ਼ ਸੜਕਾਂ ਤੇ,
ਹਰ ਗਲੀ ਤੇ ਪੈ ਗਿਆ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਦਾ ਗਲਬਾ।  
ਜੋ  ਲੁੜੀਂਦਾ ਜੀਣ ਖਾਤਿਰ ਥੋੜ  ਹੈ  ਉਸਦੀ,
ਹਰ ਤਰਫ਼ ਹੀ ਮੌਤ ਦੇ ਸਾਮਾਨ  ਦਾ ਗਲਬਾ। ( ਰਾਜਵੰਤ  ਰਾਜ )

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁਨ      ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ          ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ       ਫ਼ਿਅ
ਮੌ   ਤ ਫਿਰ ਦੀ      ਦਨ  ਦਨਾ    ਦੀ         ਰੋਜ਼  ਸੜਕਾਂ           ਤੇ
S   I   S    S       S   I  S    S           S  I   S S           S
2   1  2    2        2   1  2    2           2  1   2  2          2
___________     ___________      ________     _______

ਫ਼ਾ   ਇਲ  ਤੁਨ      ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ        ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁਨ          ਫ਼ੇ
ਹਰ ਗਲੀ   ਤੇ       ਪੈ   ਗਿਆ  ਸ਼ਮ        ਸ਼ਾ  ਨ ਦਾ   ਗਲ         ਬਾ
S   I S    S        S   I  S    S          S  I   S    S            S
2  1  2   2         2   1  2   2           2  1   2    2            2
__________    ___________     ____________     _____

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁਨ       ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ          ਫ਼ਾ   ਇਲਾ   ਤੁਨ      ਫਿਅ
ਜੋ   ਲੁੜੀਂ    ਦਾ        ਜੀ  ਣ ਖਾ  ਤਰ         ਥੋ    ੜ ਹੈ    ਉਸ       ਦੀ
S   I S     S          S   I  S   S          S    I    S    S         S
2   1  2    2          2   1  2   2           2   1    2     2         2
__________      ___________     _____________    _____

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ     ਤੁਨ     ਫ਼ਾ  ਇਲਾ ਤੁਨ        ਫ਼ਾ  ਇਲਾ     ਤੁਨ         ਫ਼ਿਅ    
ਹਰ  ਤਰਫ਼  ਹੀ       ਮੌ   ਤ  ਦੇ  ਸਾ         ਮਾ   ਨਦਾ     ਗਲ         ਬਾ
S    I  S    S        S   I   S  S          S   I  S       S          S
1    2  2    2        2   1   2  2          2   I   2      2           2
__________     ___________     ____________     _______
       
10 ਬਹਿਰ- ਰਮਲ ਮੁਸੰਮਨ ( ਅੱਠ ਰੁਕਨੀ ) ਮਖ਼ਬੂਨ ਮਕ਼ਸੂਰ ( ਖ਼ਬਨ ਤੇ ਕ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਰੁਕਨ- ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਇਲਾਤੁ
       ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਇਲਾਤੁ

ਐ  ਫ਼ਲਕ  ਤੈਂਨੂੰ  ਬੁਰਾ ਆਖ ਰਿਹਾ ਇਹ  ਜਹਾਨ,
ਤੂੰ ਮਿਟਾ ਦਿੱਤੈ ਜ਼ਮਾਨੇ ਚੋਂ ਮਿਰਾ ਨਾਮ ਓ ਨਿਸ਼ਾਨ। (ਦੀਪਕ ਜੈਤੋਈ )

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ    ਤੁਨ       ਫ਼  ਇਲਾ ਤੁਨ        ਫ਼  ਇਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼  ਇਲਾ  ਤੁ
ਐ  ਫ਼ਲਕ     ਤੈਂ        ਨੁ ਬੁ  ਰਾ  ਆ        ਖ  ਰਿਹਾ   ਹੈ       ਇ  ਜਹਾ   ਨ
S  I  S       S         I  I    S   S        I   I  S    S        I  I   S   I
2  1  2       2         1 2    2   2        1 1   2    2        1 1   2   1
__________        __________     _________      __________

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁਨ         ਫ਼   ਇਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼   ਇਲਾ  ਤੁਨ     ਫ਼  ਇਲਾ   ਤੁ
ਤੂੰ   ਮਿਟਾ    ਦਿੱ         ਤੈ   ਜ਼ਮਾ   ਨੇ       ਚੁ   ਮਿਰਾ    ਨਾ     ਮੁ  ਨਿਸ਼ਾ   ਨ  
S   I  S     S           S   I  S   S        I   I   S    S       I   I  S    I
2  I   2     2            2  I   2   2        1  1   2    2       1  1  2    1
___________       __________     __________    __________

ਬਹਿਰ-  ਰਮਲ ਮੁਸੰਮਨ ( ਅੱਠ ਰੁਕਨੀ ) ਮਖ਼ਬੂਨ ਮਹਿਜ਼ੂਫ਼ ( ਖ਼ਬਨ ਤੇ ਹਜ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
          ਰੁਕਨ- ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਇਲਾਤੁਨ ਫ਼ਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਇਲੁਨ
      ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਇਲੁਨ
ਦੀਵਿਆਂ   ਹੇਠ ਹਨੇਰਾ  ਹੈ,  ਖ਼ੁਦਾ  ਖ਼ੈਰ   ਕਰੇ,
ਬਾਗ ਦਾ  ਰਾਖਾ ਫੁਲੇਰਾ ਹੈ, ਖ਼ੁਦਾ   ਖ਼ੈਰ   ਕਰੇ
ਰਾਤ ਆਈ ਹੈ  ਤੇ  ਇਸ  ਰਾਤ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਹੈ,
ਰਾਤ   ਦੇ  ਪਿੱਛੇ  ਸਵੇਰਾ  ਹੈ,  ਖ਼ੁਦਾ ਖ਼ੈਰ  ਕਰੇ। ( ਸੁਭਾਸ਼  ਕਲਾਕਾਰ )
         
ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼  ਇਲਾ  ਤੁਨ        ਫ਼  ਇਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼  ਇਲੁਨ
ਦੀ  ਵਿਆਂ   ਹੇ       ਠ  ਹਨੇ    ਰਾ         ਹਿ  ਖ਼ੁਦਾ   ਖ਼ੈ       ਰ   ਕਰੇ
S   I   S   S       I   I  S    S          I   I   S   I         S  I  S
2   1   2   2      1   1  2    2          1  1   2   1         2  1  2
__________    __________      _________       _______

ਫ਼ਾ   ਇਲਾ   ਤੁਨ     ਫ਼  ਇਲਾ  ਤੁਨ        ਫ਼   ਇ  ਲਾ  ਤੁਨ    ਫ਼  ਇਲੁਨ
ਬਾ  ਗ ਦਾ   ਰਾ      ਖ  ਠ ਠੇ   ਰਾ          ਹਿ   ਖ਼ੁਦਾ   ਖੈ       ਰ  ਕਰੇ
S   I   S    S       I   I  S    S           I    I   S   S       I  I  S
1   2   2    2       1  1  2    2           1   1   2    2      1  1  2
__________      _________        __________     _______

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼   ਇਲਾ     ਤੁਨ     ਫ  ਇਲਾ   ਤੁਨ       ਫ਼  ਇਲੁਨ
ਰਾ ਤ ਆ   ਈ       ਹਿ  ਤਿ ਇਸ ਰਾ      ਤ  ਦ ਸਨ   ਮਾ        ਨ  ਕ ਰੋ
S  I   S   S        I   I    S     S       I   I   S      S        I   I  S
2  1  2    2        1  1    2     2       1  1   2      2        1  1   2
__________   _____________    __________       _______

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁਨ     ਫ਼  ਇਲਾ  ਤੁਨ       ਫ਼  ਇਲਾ  ਤੁਨ           ਫ਼  ਇਲੁਨ
ਰਾ  ਤ ਦਿ  ਪਿੱ      ਛਿ  ਸਵੇ    ਰਾ        ਹਿ  ਖ਼ੁਦਾ    ਖ਼ੈ            ਰ  ਕਰੇ
S  I   I    S       I    I  S    S         I   I  S     S            I  I  S
2  1  1    2       1   1   2   2         1  1   2    2            1  1  2
_________     ___________    ___________      ________



11 ਬਹਿਰ - ਰਮਲ ਮੁਸੱਦਸ ( ਛੇ ਰੁਕਨੀ )  ਸਾਲਿਮ
              ਰੁਕਨ- ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ
                       ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ   ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ

ਕੀ ਕਰਾਂ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀਆਂ ਦੇ ਗੀਤ ਨੂੰ ਮੈਂ,
ਜੇ  ਭੜੋਲੀ  ਇਕ ਵੀ ਦਾਣਾ  ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਧਰਮ ਤੇ ਇਖ਼ਲਾਕ ਦੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਅੰਦਰ
ਕੌਣ  ਦੱਸੋ  ਏਸ  ਥਾਂ  ਕਾਣਾ ਨਹੀਂ  ਹੈ। ( ਤ੍ਰੈਲੋਚਨ ਲੋਚੀ )

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ ਤੁਨ     ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ
ਕੀ   ਕਰਾਂ  ਖੁਸ਼    ਹਾ  ਲਿਆਂ  ਦੇ        ਗੀ  ਤ ਨੂੰ   ਮੈਂ
S    I S   S       S   IS    S        S   I   S   S
2    I 2   2        2  I 2    2         2  1   2   1
 
ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼ਾ   ਇਲਾ    ਤੁਨ     ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ
ਜੇ   ਭੜੋ   ਲੀ       ਇੱ     ਕ ਵੀ   ਦਾ     ਣਾ    ਨਹੀਂ  ਹੈ
S   I  S   S        S      I   S   S      S    I  S   S
2   1  2   2        2      1   2   2      2    1  2   2

ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ       ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ       ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁਨ
ਧਰ  ਮ ਤੇ  ਇਖ       ਲਾ  ਕ ਦੇ   ਬਾ        ਜ਼ਾ  ਰ ਅੰ   ਦਰ  
S    I   S   S        S  I    S   S         S  I   S    S
2   1   2    2        2  1    2   2         2  1  2     2

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ        ਫ਼ਾ  ਇਲਾ    ਤੁਨ        ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁਨ
ਕੌ  ਣ ਦੱ   ਸੋ           ਏ   ਸ ਥਾਂ ਕਾ          ਣਾ  ਨਹੀਂ    ਹੈ
S  I   S   S           S   I  S     S          S   I  S    S
2  1  2    2            2  1  2     2          S   1  2    2

12 ਬਹਿਰ- ਰਮਲ ਮੁਸੱਦਸ ( ਛੇ ਰੁਕਨੀ ) ਮਹਿਜ਼ੂਫ਼ ( ਹਜ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
       
          ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾੲਲਾਤੁਨ   ਫ਼ਾਇਲੁਨ
ਰੁਕਨ-  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲੁਨ
       
ਜੇ  ਕਿਸੇ  ਦੀ ਅੱਖ  ਦਿਸਦੀ  ਨਮ ਨਹੀਂ,
ਇਹ ਨ ਸਮਝੀ  ਉਸਨੂੰ ਕੋਈ  ਗ਼ਮ ਨਹੀਂ।
ਬੇੜੀਆਂ   ਨੇ  ਸਿਰਫ਼  ਉਹ  ਪੈਰਾਂ  ਲਈ,
ਝਾਂਜਰਾਂ  ਜੇ ਕਰਦੀਆਂ  ਛਮ ਛਮ  ਨਹੀਂ। ( ਬਰਜਿੰਦਰ ਚੌਹਾਨ )

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ     ਫ਼ਾ  ਇਲਾ     ਤੁਨ     ਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ
ਜੇ   ਕਿਸੇ   ਦੀ      ਅੱ  ਖ ਦਿਸ   ਦੀ      ਨਮ  ਨਹੀਂ
S   I  S    S       S  I   S     S       S    I  S
2   1  2    2       2  1   2     2       2    1 2

ਫ਼ਾ    ਇਲਾ   ਤੁਨ      ਫ਼਼ਾ  ਇਲਾ    ਤੁਨ       ਫ਼ਾ   ਇਲੁਨ
ਇਹ  ਨ ਸਮ  ਝੀਂ       ਉਸ  ਨ ਕੋ   ਈ         ਗ਼ਮ  ਨਹੀਂ
, S     I   S   S         S   I   S    S         S    I  S
2    1    2   2         2  1    2    2         2    1  2

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ         ਫ਼ਾ    ਇਲਾ   ਤੁਨ         ਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ
ਬੇ   ੜਿਆਂ  ਨੇ           ਸਿਰ  ਫ਼ ਉ    ਪੈ          ਰਾਂ    ਲਈ
S   I S    S           S     I S     S           S    I S
2  1  2    2           2    1  2     2           2   1  2

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ        ਫ਼ਾ    ਇਲਾ   ਤੁਨ            ਫ਼ਾ   ਇਲੁਨ
ਝਾਂ  ਜਰਾਂ   ਜੇ          ਕਰ  ਦਿਆਂ   ਛਮ             ਛਮ  ਨਹੀਂ
S   I  S    S          S    I  S     S              S    I  S
2   1  2    2          2    1  2     2              2   1   2

13 ਬਹਿਰ- ਰਮਲ ਮੁਸੱਦਸ( ਛੇ ਰੁਕਨੀ )ਮਕ਼ਫ਼ੂਫ਼ ( ਕ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
             ਰੁਕਨ - ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁ
                       ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁ

ਊਂ   ਬੜੇ ਹਸਦੇ  ਹਸਾਉਂਦੇ  ਖ਼ੈਰਖ਼ਾਹ,
ਲੋੜ  ਤੇ ਨਾ ਕੋਲ  ਆਉਂਦੇ  ਖ਼ੈਰਖ਼ਾਹ।
ਰਾਜ ਦੇਵਣ ਦਿਲਬਰੀ ਮਿਲਕੇ ਹਮੇਸ਼,
ਪਿੱਠ  ਤੇ ਛੁਰੀਆਂ ਚਲਾਉਂਦੇ,ਖ਼ੈਰਖ਼ਾਹ।  ( ਰਾਜਵੰਤ ਰਾਜ )

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼ਾ  ਇਲਾ ਤੁਨ        ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁ
ਊਂ  ਬੜੇ    ਹਸ      ਦੇ   ਹਸੌਂ    ਦੇ        ਖੈ਼   ਰਖ਼ਾ   ਹ
S   I S    S        S   I S    S         S   I S    I
2   1  2   2        2   1  2   2         2   1 2   1
_________      _________       __________

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ       ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁ
ਲੋ  ੜ ਤੇ    ਨਾ       ਕੋ ਲ ਔਂ     ਦੇ       ਖ਼ੈ   ਰ ਖ਼ਾ   ਹ
S  I   S    S        S I   S    S        S   I   S   I
2  1   2    1         2 1  2    2        2   1   2   1
__________      __________    ___________

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁਨ       ਫ਼ਾ     ਇਲਾ  ਤੁਨ       ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁ
ਰਾ  ਜ ਦੇ   ਵਣ        ਦਿਲ  ਬਰੀ   ਮਿਲ      ਕੇ   ਹਮੇ   ਸ਼
S  I    S   S          S     I S     S        S    I S  I
2  1   2   2           2    1  2    2         2    1 2  1
    _________        ___________      __________  

ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ        ਫ਼ਾ   ਇਲਾ    ਤੁਨ        ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁ
ਪਿੱ    ਠ ਤੇ ਛੁਰਿ        ਆਂ   ਚਲੌਂ     ਦੇ           ਖੈ  ਰਖ਼ਾ   ਹ
S    I  S    S         S    I  S     S           S  I S    I
2   1   2    2         2    1  2     2           2  1  2  1
  __________      ____________        _________

14 ਬਹਿਰ - ਰਮਲ ਮੁਰੱਬਾ ( ਚਾਰ ਰੁਕਨੀ ) ਸਾਲਿਮ
   ਰੁਕਨ -  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ      ਫ਼ਾਇਲਾਤਨ
             ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ       ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ

ਚੁੱਪ  ਦੀ  ਇਸ ਪਰਤ  ਹੇਠਾਂ,
ਦੋਸਤੋ  ਇਕ   ਖਲਬਲੀ  ਹੈ।
ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਭੀੜ ਦੇ ਵਿਚ,
ਯਾਰ  ਤਨਹਾਈ    ਬੜੀ  ਹੈ। ( ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਭਨੋਟ )

ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ        ਫ਼ਾ   ਇਲਾ   ਤੁਨ
ਚੁੱ   ਪ ਦੀ  ਇਸ        ਪਰ  ਤ ਹੇ    ਠਾਂ
S   I   S    S         S    I   S   S
            2   1   2    2          2   1   2    2
___________     ____________

ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ         ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ
             ਦੋ   ਸਤੋ    ਇਕ        ਖਲ  ਬਲੀ   ਹੈ
S   I  S    S           S    I   S  S
             2  1   2   2            2   1    2  2
_________        ____________

ਫ਼ਾ   ਇਲਾ    ਤੁਨ         ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁਨ
ਰਿਸ਼  ਤਿਆਂ   ਦੀ         ਭੀ   ੜ  ਦੇ  ਵਿਚ
S    I   S    S          S    I   S    S
2   1   2     2          2    1   2    2
___________      _____________

ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ           ਫ਼ਾ   ਇਲਾ   ਤੁਨ
ਯਾ   ਰ ਤਨ  ਹਾ          ਈ    ਬੜੀ    ਹੈ
S    I   S    S          S     I   S   S
             2   1   2    2           2    1    2  2
__________         ____________

15 ਬਹਿਰ - ਰਮਲ  ਮੁਰੱਬਾ ( ਚਾਰ ਰੁਕਨੀ )  ਮਹਿਜ਼ੂਫ਼ ( ਹਜ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
   ਰੁਕਨ-  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲੁਨ
             ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲੁਨ

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਰੋਜ਼ ਹੀ,
ਸਾਥ   ਤੇਰਾ   ਲੋੜਦੇ।
ਜਾਂ  ਉਦਾਸੀ  ਸੋਖ  ਲੈ,
ਜਾਂ ਮਿਰਾ ਦਿਲ ਤੋੜਦੇ।  ( ਦਵਿੰਦਰ  ਪੂਨੀਆਂ )

ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ
ਜ਼ਿੰ   ਦਗੀ   ਵਿਚ    ਰੋ    ਜ਼ਹੀ
S   I   S    S       S   I   S
             2  1   2    2        2  1   2
________    ___________
ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁਨ   ਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ
ਸਾ  ਥ ਤੇ ਰਾ    ਲੋ   ੜਦੇ
S  I   S   S     S   I   S
2  1  2   2      2  1   2
_______     ________

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ         ਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ
ਜਾਂ ਉਦਾ   ਸੀ          ਸੋ    ਖਲੈ S  I  S   S           S  I  S            2  1  2   2            2  1  2
_______          ______

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ      ਫ਼ਾ   ਇਲੁਨ
ਜਾਂ  ਮਿਰਾ  ਦਿਲ     ਤੋ    ੜਦੈ
S  I   S   S        S   I  S
            2  1   2   2        2   1  2
            _________     ________

16 ਬਹਿਰ - ਰਮਲ ਮੁਰੱਬਾ ( ਚਾਰ  ਰੁਕਨੀ ) ਮਕ਼ਫ਼ੂਫ਼ ( ਕ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )        
   ਰੁਕਨ - ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁ
             ਫ਼ਾਇਲਾਤੁਨ  ਫ਼ਾਇਲਾਤੁ

ਇਹ ਦਿਲਾਂ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਹੈਨ,
ਇਹ ਕਦੋਂ  ਭਰਦੇ ਜਨਾਬ।
ਭੇਦ   ਹੋਣੇ   ਪਾਸ਼   ਪਾਸ਼,
ਲੱਥਣੇ   ਪਰਦੇ   ਜਨਾਬ।

ਫ਼ਾ    ਇਲਾ  ਤੁਨ       ਫ਼ਾ   ਇਲਾ   ਤੁ
ਇਹ  ਦਿਲਾਂ  ਦੇ         ਜ਼ਖ਼  ਮ ਹੈ   ਨ  
S    I   S   S         S    I   S  I
  2   1   2   2          2   1   2  1  
__________       ___________

ਫ਼ਾ    ਇਲਾ  ਤੁਨ         ਫ਼ਾ  ਇਲਾ   ਤੁ
ਇਹ  ਕਦੋਂ    ਭਰ         ਦੇ   ਜਨਾ  ਬ
S    I   S    S          S   I   S  I
             2   1   2    2          2   1   2  1
__________       ___________

ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁਨ         ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁ
             ਭੇ   ਦ ਹੋ    ਣੇ          ਪਾ  ਸ਼ ਪਾ  ਸ਼
            S   I    S   S          S   I   S  I
            2   1   2    2          2  1   2  1
_________         __________

ਫ਼ਾ  ਇਲਾ  ਤੁਨ        ਫ਼ਾ   ਇਲਾ  ਤੁ
ਲੱ  ਥਣੇ    ਪਰ        ਦੇ   ਜਨਾ   ਬ
S  I   S   S         S    I  S   I
2  1   2   2         2    1  2  1
________       __________