ਬਹਿਰ ਹਜ਼ਜ਼- ਤਕਤੀਹ

ਬਹਿਰਾਂ ਦੀ ਤਕਤੀਹ ਕਰਨਾ- ਤਕਤੀਹ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ , ਟੁਕੜੇ ਟੁਕੜੇ ਕਰਨਾ, ਪਰ ਅਰੂਸ਼ੀ ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਾ ਅਨੁਸਾਰ , ਕਿਸੇ ਤੁਕ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਉਹਨਾ ਰੁਕਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਟਾਕਰਾਕਰਨਾ ਹੈ,   ਜਿਸ ਬਹਿਰ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹ ਤੁਕ ਲਿਖੀ ਗਈ
ਗਈ ਹੁੰਦੀ ਹੇ। ਤਕਤੀਹ ਕਰਨ ਤੇ ਹੀ ਇਹ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਤੁਕ ਬਹਿਰ ਅਨੁਸਾਰ ਸਹੀ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਨਹੀਂ। ਤਕਤੀਹ ਕਰਕੇ ਹੀ ਕੋਈ ਸ਼ਾਇਰ ਆਪਣੀ ਰਚਨਾ ਚ ਰਹਿ ਗਈਆਂ ਤਰੁਟੀਆਂ ਦੀ ਦਰੁਸਤੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗ਼ਜ਼ਲ
ਦੇ ਹਰ ਸ਼ਾਇਰ ਨੂੰ ਤਕਤੀਹ ਕਰਨ ਦੀ ਜਾਂਚ ਆਉਂਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਆਓ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਬਹਿਰਾਂ ਦੀ ਤਕਤੀਹ ਦਾ ਅਮਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੀਏ।

ਬਹਿਰ - ਹਜ਼ਜ਼ , ਹਜ਼ਜ਼ ਦਾ ਅਰਥ ਹੀ ਦਿਲਕਸ਼ ਜਾਂ ਜਾਂ ਮਨਮੋਹਣੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਚ ਬਹਿਰ ਹਜ਼ਜ਼ ਬਹੁਤ ਹੀ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੀ ਬਹਿਰ ਹੈ।

 1  ਬਹਿਰ - ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਸੱਦਸ ਮੁਜ਼ਾਇਫ਼ ਜਾਂ ਮੁਅੱਸ਼ਰ ( ਬਾਰਾਂ ਰੁਕਨੀ ) ਮਹਿਜ਼ੂਫ਼ ( ਹਜ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )

ਰੁਕਨ- ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਫ਼ਊਲੁਨ , ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ   ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਫ਼ਊਲੁਨ
        ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਫ਼ਊਲੁਨ   ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ   ਫ਼ਊਲੁਨ

ਜਦੋਂ ਭਰਿਆ ਗਿਆ ਰਗ ਰਗ ਚ ਪਾਰਾ,
ਜਦੋਂ  ਰੱਖਿਆ  ਗਿਆ  ਸੀਨੇ ਤੇ  ਆਰਾ,
ਜਦੋਂ  ਲੁੱਟਿਆ  ਗਿਆ    ਭੰਬੌਰ  ਸਾਰਾ,
ਉਦੋਂ   ਜਾਗੇ  ਵੀ  ਤਾਂ  ਬੇਕਾਰ   ਜਾਗੇ। ( ਜਸਵਿੰਦਰ )


      ਮੁਫ਼ਾ     ਈ    ਲੁਨ       ਮੁਫ਼ਾ     ਈ    ਲੁਨ       ਫ਼ਊ    ਲੁਨ

ਜਦੋਂ     ਭਰਿ   ਆ             ਗਿਆ           ਰਗ      ਰਗ           ਚ ਪਾ          ਰਾ
IS      S      S          IS       S      S       IS       S
12      2      2          12       2      2       12       2
___________         ____________    __________

ਮੁਫ਼ਾ    ਈ    ਲੁਨ        ਮੁਫ਼ਾ     ਈ      ਲੁਨ      ਫ਼ਊ    ਲੁਨ
ਜਦੋਂ    ਰਖਿ   ਆ         ਗਿਆ  ਸੀ        ਨੇ      ਤਿ ਆ    ਰਾ
IS       S     S          I  S    S        S       I S      S
12       2     2          1  2    2        2       1 2      2
___________         ___________         _______

ਮੁਫ਼ਾ    ਈ     ਲੁਨ      ਮੁਫ਼ਾ     ਈ       ਲੁਨ      ਫ਼ਊ      ਲੁਨ
ਜਦੋਂ    ਲੁੱ    ਟਿਅ       ਗਿਆ    ਭੰ        ਬੌ       ਰ ਸਾ     ਰਾ
IS      S      S         IS       S        S       I   S     S
12      2      2         12       2        2       1   2     2
___________        _____________     _________

ਮੁਫ਼ਾ   ਈ    ਲੁਨ        ਮੁਫ਼ਾ    ਈ       ਲੁਨ        ਫ਼ਊ    ਲੁਨ
ਉਦੋਂ    ਜਾ    ਗੇ         ਤ ਫਿਰ  ਬੇ       ਕਾ         ਰ ਜਾ   ਗੇ
IS      S    S          I    S    S       S          I  S    S
12      2    2          1    2    2       2          1   2   2
___________       ____________         ________
 
ਕਿਸੇ ਨੀਲੇ ਗਗਨ ਤੇ ਨੀਝ ਵੀ ਹੈ ,
ਉਡਾਰੀ ਦੀ ਮਨਾ ਵਿਚ ਰੀਝ ਵੀ ਹੈ,
ਅਜੇ ਪਰਵਾਜ਼ ਕਿੱਥੇ ਹੈ ਪਰਾਂ ਵਿਚ,
ਅਜੇ ਉੱਡਣ ਲਈ ਨਾ ਆਖਿਆ ਕਰ। ( ਵਿਜੇ  ਵਿਵੇਕ )

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ   ਈ  ਲੁਨ    ਫ਼ਊ   ਲੁਨ
ਕਿਸੇ  ਨੀ  ਲੇ     ਗਗਨ  ਤੇ   ਨੀ    ਝ ਵੀ   ਹੈ,
IS   S    S      1S     S    S    I   S   S
12   2    2      1 2    2    2     1  2   2
_________    _________    ________

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਫ਼ਊ   ਲੁਨ
ਉਡਾ  ਰੀ  ਦੀ     ਮਨਾ  ਵਿਚ  ਰੀ    ਝ ਵੀ  ਹੈ
IS    S   S      I  S    S   S      I  S  S
12    2  2       1  2    2   2      1  2  2
________     _________      ______

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਫ਼ਊ   ਲੁਨ
ਅਜੇ  ਪਰ  ਵਾ    ਜ਼ ਕਿੱ  ਥੇ  ਹੈ      ਮਨਾ  ਵਿਚ
IS   S     S     I  S   S   S     I  S   S
12  2     2      1 2   2    2     1  2   2
________    _________    ________

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ   ਲੁਨ   ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਫ਼ਊ    ਲੁਨ
ਅਜੇ  ਉੱ  ਡਣ    ਲਈ  ਨਾ  ਆ     ਖਿਆ   ਕਰ
IS    S    S     IS    S   S      IS      S
12    2    2     12    2   2      12      2
________    _________    _________

2 ਬਹਿਰ ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਸੰਮਨ ਸਾਲਿਮ ( ਅੱਠ ਰੁਕਨੀ )

ਰੁਕਨ- ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫਲਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ   ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ
        ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫਲਾਈਲੁਨ  ਮੁਫਲਾਈਲੁਨ ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ


ਲਬਾਂ   ਤੇ ਗੀਤ  ਨਾ ਕੋਈ,ਕਦੇ ਹਾਸਾ ਨਹੀਂ  ਆਉਂਦਾ,
ਹਰਿਕ ਆਦਤ ਪੁਰਾਣੀ ਨੇ, ਕਿਨਾਰਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸਾਥੋ। ( ਰਾਜਵੰਤ ਰਾਜ )

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ
ਲਬਾਂ  ਤੇ  ਗੀ     ਤ ਨਾ ਕੋ  ਈ      ਕਦੇ  ਹਾ  ਸਾ     ਨਹੀਂ  ਔਂ    ਦਾ
I S  S  S        I  S  S  S       IS   S   S      IS     S    S
12  2  2       12    2  2       1 2  2   2      1 2    2    2
________    _________     ________    __________

ਮੁਫ਼ਾ    ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ
ਹਰਿਕ  ਆ  ਦਤ    ਪੁਰਾ  ਣੀ  ਨੇ     ਕਿਨਾ  ਰਾ  ਕਰ   ਲਿਆ ਸਾ  ਥੋਂ
I S     S  S        I S   S  S      I S   S    S      I S   S  S
12     2   2        12    2   2     1 2   2   2       1 2  2   2
_________     _________    ________      ________

ਜਿਗਰ ਤੇ ਚੋਟ ਖਾਕੇ ਪੀੜ ਤੋਂ ਗ਼ਾਫ਼ਿਲ ਬਣੇਂ ਰਹਿਣਾ,
ਕਿਤੇ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ ਇਤਬਾਰ ਦੇ ਕਾਬਲ ਬਣੇਂ ਰਹਿਣਾਂ। ( ਅਮਰੀਕ ਗ਼ਾਫ਼ਿਲ )

ਮੁਫ਼ਾ    ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ   ਲੁਨ
ਜਿਗਰ  ਤੇ  ਚੋ      ਟ ਖਾ  ਕੇ  ਪੀ     ੜ ਤੋਂ  ਗ਼ਾ  ਫ਼ਿਲ   ਬਣੇ  ਰਹਿ  ਣਾਂ
I S      S  S      I   S   S   S     I  S   S    S     I S  S     S
12       2  2       1  2   2    2    1 2    2     2    1  2   2    2
__________    __________   __________   _________

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ   ਲੁਨ
ਕਿਤੇ  ਸੌ  ਖਾ     ਨਹੀਂ  ਇਤ ਬਾ     ਰ ਦੇ  ਕਾ  ਬਲ    ਬਣੇ  ਰਹਿ  ਣਾ
I S    S  S     I S    S    S      I S  S    S       I S   S   S
1 2    2  2     1  2   2    2      1 2  2     2      1 2   2   2
________    _________    _________     _________

3 ਬਹਿਰ- ਹਜ਼ਜ਼ ਮਸੰਮਨ ( ਅੱਠ ਰੁਕਨੀ )  ਮਕ਼ਬੂਜ਼ (ਕ਼ਬਜ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )

ਰੁਕਨ- ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ   ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ
        ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ

ਜਲੂਣ ਮਨ ਚ ਭਰ ਗਈ, ਖਿਆਲ ਤਲਖ਼ ਕਰ  ਗਈ,
ਕਦੇ ਜਨਾਬ  ਆਪਣੇ  ਜੁ ਦਿਲ  ਚ  ਰੀਝ ਮਰ ਗਈ।
ਜਦੋਂ  ਕਿ  ਯਾਦ  ਆ  ਗਏ ਤੁਸੀਂ   ਕਹੋ   ਕਿਵੇਂ ਕਹਾਂ,
ਜ਼ੁਬਾਨ  ਤੇ   ਨ ਆ ਸਕੀ,  ਜੁ ਜਾਨ ਤੇ ਗੁਜ਼ਰ ਗਈ। ( ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਭਨੋਟ )

ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ     ਮੁਫ਼ਾ     ਇਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ     ਇਲੁਨ
ਜਲੂ   ਣ ਮਨ     ਚ ਭਰ   ਗਈ     ਖ਼ਿਆ   ਲ ਤਲ   ਖ਼ ਕਰ  ਗਈ'
I S    I  S       I S       I S      I S     I   S     I  S     I S
1 2   1  2       1 2       1 2      1 2    1 2       1   2   1  2
_______      _________     ________      ________

ਮੁਫ਼ਾ   ਇਲੁਨ     ਮੁਫ਼ਾ    ਇਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ     ਇਲੁਨ   ਮੁਫ਼ਾ   ਇਲੁਨ
ਕਦੇ   ਜ ਨਾ      ਬ ਆ    ਪ ਣੇ    ਜੁ ਦਿਲ  ਚ ਰੀ    ਝ ਮਰ  ਗਈ।
I S   I  S        I S      I S     I  S     I   S     I   S   I  S
1 2    1  2        1 2    1  2    1  2     1    2    1   2  1  2
________      _________   _________    _________

ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ
ਜਦੋਂ   ਕਿ ਯਾ    ਦ ਆ  ਗਏ     ਤੁਸੀਂ   ਕਹੋ      ਕਿਵੇਂ   ਕਹਾਂ
I S    I  S      I S     I S      I S    I S      I S   I  S
1 2   1  2      1  2    1 2     1 2    1 2      1  2  1  2
_______     ________     _______     ________

ਮੁਫ਼ਾ   ਇਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ    ਮਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ
ਜ਼ੁਬਾ   ਨ ਤੇ     ਨ ਆ  ਸਕੇ      ਜੁ ਜਾਂ  ਨ ਤੇ    ਗੁਜ਼ਰ  ਗਈ
I S     I  S      I  S   I S      I  S   I   S    I S     I S
1 2    1   2     1 2    1 2     1  2   1   2   1 2     1 2
________     ________   ________   _________

4 ਬਹਿਰ- ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਸੰਮਨ ( ਅੱਠ ਰੁਕਨੀ) ਮਹਿਜ਼ੂਫ਼ ( ਹਜ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )

ਰੁਕਨ- ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਫ਼ਊਲੁਨ
        ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਫ਼ਊਲੁਨ

ਪਰਿੰਦਾ  ਉੱਡ  ਗਿਆ ਤਾਂ  ਓਸ ਟਹਿਣੀ ਨਾਲ ਪੱਤੇ,
ਵਿਦਾਈ ਦੀ ਅਦਾ ਵਿਚ, ਦੇਰ ਤੱਕ ਹਿਲਦੇ ਰਹੇ ਨੇ। ( ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਭਨੋਟ )

ਮੁਫ਼ਾ   ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ   ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ     ਈ  ਲੁਨ     ਫ਼ਊ  ਲੁਨ
  ਪਰਿੰ  ਦਾ  ਉਡ    ਗਿਆ ਤਾਂ    ਓ    ਸ ਟਹਿ  ਣੀ  ਨਾ      ਲ ਪੱ  ਤੇ
I S   S    S       I S  S     S     I   S    S   S       I S  S
1 2   2    2       1  2  2    2     1   2    2   2        1 2  2
_________     _________    __________      _______

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ     ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ    ਈ   ਲੁਨ    ਫ਼ਊ  ਲੁਨ
ਵਿਦਾ ਈ   ਦੀ     ਅਦਾ ਵਿਚ   ਦੇ    ਰ ਤਕ  ਹਿਲ   ਦੇ     ਰਹੇ   ਨੇ
I S   S    S      I S   S      S    I   S    S      S    I  S   S
1 2  2     2      1 2  2       2    I   2     2      2    1  2  2
_________   __________    ____________   ______  

ਕਿਵੇਂ  ਮਨਜ਼ੂਰ  ਕਰ ਲੈਂਦੇ  ਅਸੀਂ ਦੀਵਾਨ ਬਣਨਾਂ,
ਜਦੋਂ ਹਿੱਸੇ ਚ ਰੌਸ਼ਨਦਾਨ, ਖਿੜਕੀ, ਦਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ( ਦਾਦਰ ਪੰਡੋਰਵੀ )

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ     ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ   ਈ  ਲੁਨ    ਫ਼ਊ     ਲੁਨ
ਕਿਵੇਂ ਮਨ ਜ਼ੂ      ਰ ਕਰ   ਲੈਂ  ਦੇ    ਅਸੀਂ   ਦੀ  ਵਾ     ਰ ਬਣ   ਨਾ
I S  S    S      I  S     S   S      I  S    S   S     I   S    S
1 2  2    2      1  2     2   2      1  2    2   2     1   2    2
________    __________     __________    ________

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ     ਮਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਫ਼ਊ  ਲੁਨ
ਜਦੋਂ  ਹਿੱ   ਸੇ      ਚ ਰੌ  ਸ਼ਨ  ਦਾ    ਨ ਖਿੜ  ਕੀ  ਦਰ   ਨਹੀਂ  ਸੀ
I S   S    S     I   S   S   S     I   S     S    S    I S   S
1 2   2    2     1   2   2   2     1   2     2    2    1  2  2
_________   __________   __________     ______


5 ਬਹਿਰ - ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਸੰਮਨ ਅਸ਼ਤਰ ( ਸ਼ਤਰ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਇਸ  ਬਹਿਰ ਦੀ ਬੰਦਿਸ਼  ਬਹੁਤ  ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਹੈ, ਪਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ  ਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਵਰਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਚ ਪਲ  ਐਸਾ, ਬਸ ਕਦੇ ਕਦੇ ਆਂਉਂਦੈ,
ਦੋ  ਦਿਲਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਜੋ,  ਪੁਲ ਉਸਾਰ  ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਹਾਂ  ਅਜੀਬ  ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੈ, ਦੋਸਤੋ  ਮੁਹੱਬਤ  ਦਾ,
ਜਿੱਤਦੈ ਉਹੀ ਇਸ ਵਿਚ ਦਿਲ ਜੁ ਹਾਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।( ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ  ਭਨੋਟ )

ਰੁਕਨ- ਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ
        ਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ

ਫ਼ਾ  + ਇਲੁਨ   ਮੁਫ਼ਾ  +   ਈ+ ਲੁਨ      ਫ਼ਾ + ਇਲੁਨ + ਮੁਫ਼ਾ    ਈ  ਲੁਨ
ਜਿੰ     ਦਗੀ      ਚ ਪਲ    ਐ   ਸਾ       ਬਸ   ਕਦੇ       ਕਦੇ     ਔਂ  ਦਾ
S      IS         I  S      S    S        S     I  S       I S     S   S
2      12         1  2     2     2        2     1   2     1  2     2   2
_______     ____________       ________    ___________
ਫ਼ਾ  + ਇਲੁਨ     ਮੁਫ਼ਾ  +  ਈ + ਲੁਨ       ਫ਼ਾ +  ਇਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ + ਈ  + ਲੁਨ
ਦੋ      ਦਿਲਾਂ     ਵਿਚਾ      ਲੇ      ਜੋ        ਪੁਲ    ਉਸਾ     ਰ ਦਿੰ   ਦਾ    ਹੈ
S      IS         I  S       S      S         S     IS        IS      S     S
2      12         1  2       2      2         2     12        1 2     2     2
_______      _____________       _________   ____________
ਫ਼ਾ     ਇਲੁਨ  +    ਮੁਫ਼ਾ       ਈ     ਲੁਨ  +   ਫ਼ਾ    ਇਲੁਨ   +  ਮੁਫ਼ਾ    ਈ   ਲੁਨ
ਹਾਂ     ਅਜੀ        ਬ ਰਿਸ਼     ਤਾ      ਹੈ        ਦੋ      ਸਤੋ         ਮੁਹੱ     ਬਤ   ਦਾ
S     I   S         I  S        S       S        S     I   S        I  S     S     S
2     1   2         1  2       2        2        2     1   2        1  2     2    2
________     _______________  _________     ___________
ਫ਼ਾ  +  ਇਲੁਨ     ਮੁਫ਼ਾ + ਈ +    ਲੁਨ      ਫ਼ਾ + ਇਲੁਨ     ਮੁਫ਼ਾ + ਈ  + ਲੁਨ
ਜਿੱ     ਤਦੈ         ਉਹੀ    ਇਸ    ਵਿਚ     ਦਿਲ   ਜੁ ਹਾ      ਰ ਦਿੰ   ਦਾ    ਹੈ
S      I S          I  S    S        S        S     I  S       I   S    S    S
2      1 2          1  2    2        2        2     1   2     1    2    2    2
________     ______________    _________   _____________
6 ਬਹਿਰ- ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਸੱਦਸ  ਮੁਜ਼ਾਇਫ਼  ਜਾਂ ਮੁਅੱਸ਼ਰ ( ਬਾਰਾਂ ਰੁਕਨੀ ) ਅਸ਼ਤਰ ( ਸ਼ਤਰ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )

ਭਾਂਵੇਂ  ਕੁਝ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਹੈ, ਫ਼ੇਰ ਵੀ ਇਹ ਆਸ਼ਾ ਹੈ, ਜਦ ਸਵੇਰ  ਹੋਏਗੀ,
ਤਦ ਸਵੇਰ ਦੀ ਲਾਲੀ, ਬਾਗ ਵਿਚਲੀ ਹਰਿਆਲੀ,ਨਾਲ ਆ ਖ਼ਲੋਏਗੀ।
ਮੇਰਿਆਂ ਖਿਆਲਾਂ ਵਿਚ,ਮਾਤਮੀ ਸਵਾਲਾਂ ਦੀ,ਇਕ ਅਜੀਬ ਬਸਤੀ ਹੈ,
ਜਿਸ ਦਿਆਂ ਘਰਾਂ ਅੰਦਰ, ਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਨਿਕਲਣ ਤੇ ਹਿਲਜੁਲ ਹੋਏਗੀ ( ਸਤੀਸ਼ ਗੁਲਾਟੀ )
       
ਰੁਕਨ- ਫ਼ਾਇਲੁਨ   ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ    ਫ਼ਾਇਲੁਨ   ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਫ਼ਾਇਲੁਨ   ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ
        ਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ     ਫ਼ਾਇਲੁਨ   ਮੁਫ਼ਾਈ਼ਲੁਨ  ਫ਼ਾਇਲੁਨ   ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ
     
ਫ਼ਾ  +  ਇਲੁਨ,   ਮੁਫ਼ਾ +  ਈ   +   ਲੁਨ,    ਫ਼ਾ  + ਇਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ +  ਈ  + ਲੁਨ,    ਫ਼ਾ + ਇਲੁਨ       ਮੁਫ਼ਾ +  ਈ  +  ਲੁਨ  
ਭਾ      ਵਿ ਕੁਝ   ਨਿਰਾ   ਸ਼ਾ     ਹੈ        ਫ਼ੇ       ਰ ਵੀ     ਇ ਆ    ਸ਼ਾ     ਹੈ          ਜਦ    ਸਵੇ           ਰ ਹੋ     ਏ   ਗੀ
             S        I    S,    I  S    S      S,      S       I  S ,    I   S    S      S ,      S      I   S          I   S    S     S
2        I    2    I   2    2      2        2       I   2     I   2     2      2         2     I   2           1  2     2     2

ਫ਼ਾ  +  ਇਲੁਨ -    ਮੁਫ਼ਾ+  ਈ  +  ਲੁਨ  -   ਫ਼ਾ +  ਇਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ +ਈ + ਲੁਨ     ਫ਼ਾ  + ਇਲੁਨ      ਮੁਫ਼ਾ + ਈ +  ਲੁਨ  
ਮੇ       ਰਿਆਂ-      ਖ਼ਿਆ   ਲਾਂ    ਵਿਚ  -   ਮਾ     ਤਮੀ     ਸਵਾ   ਲਾਂ      ਦੀ      ਇਕ   ਅਜੀ        ਬ ਬਸ  ਤੀ     ਹੈ
S      I   S        I  S    S      S         S     I  S     I S     S      S         S    I  S         I   S    S     S
2      1   2        1  2    2     2           2    1   2    1  2    2      2          2   1  2        1    2    2     2

7 ਬਹਿਰ- ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਸੰਮਨ ਅਖਰਬ( ਖ਼ਰਬ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਇਸ ਬਹਿਰ ਦੀ ਬੰਦਸ਼  ਬਹੁਤ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਹੈ, ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਚ ਇਹ ਬਹਿਰ ਵ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਨੇ ਵਰਤੀ ਹੈ
ਵਲ ਛਲ ਨ ਤੁਸੀਂ ਕਰਦੇ, ਜੇ ਦਿਲ ਚ ਨ ਵਲ ਰਖਦੇ,
ਸਹਿਵਨ  ਜੁ  ਕਿਹਾ   ਜਾਵੇ, ਵਲਦਾਰ   ਨਹੀਂ  ਹੁੰਦਾ।
ਹਮਦਰਦ  ਪਛਾਣੇ  ਜਾਂ , ਦਿਲਦਾਰ  ਪੜੇ  ਦਿਲ ਨੂੰ,
ਹਰ  ਸ਼ਖ਼ਸ਼ ਪੜ੍ਹੇ  ਦਿਲ ਇਕ, ਅਖ਼ਬਾਰ ਨਹੀਂ  ਹੁੰਦਾ। ( ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਭਨੋਟ )

ਰੁਕਨ- ਮਫ਼ਊਲੁ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮਫ਼ਊਲੁ   ਮੁਫ਼ਾਈਲੁ  
                      ਮਫ਼ਊਲੁ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ ਮਫ਼ਊਲੁ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ

ਮਫ਼  +   ਊਲੁ       ਮੁਫ਼ਾ +  ਈ +   ਲੁਨ     ਮਫ਼ +   ਊਲੁ        ਮੁਫ਼ਾ +  ਈ +  ਲੁਨ
ਵਲ       ਛਲ ਨ  ਤੁਸੀਂ      ਕਰ      ਦੇ        ਜੇ      ਦਿਲ ਚ    ਨ ਵਲ   ਰਖ    ਦੇ
S          S   I    I S        S       S        S       S    I     I   S     S     S
2          2   I    I  2        2       2        2        2   1     1   2     2     2
  _________     _____________       ___________   ____________
ਮਫ਼ +  ਊਲੁ     ਮੁਫ਼ਾ + ਈ   ਲੁਨ  ਮਫ਼ +  ਊਲੁ      ਮੁਫ਼ਾ +  ਈ  + ਲੁਨ
ਸਹਿ  ਵਨ ਜੁ    ਕਿਹਾ    ਜਾ  ਵੇ,    ਵਲ    ਦਾਰ      ਨਹੀਂ     ਹੁੰ      ਦਾ
S    S   I      I  S     S  S      S      S I       I  S      S     S
2    2   I      1   2    2   2      2      2 I       1 2      2      2
_______     __________     _______     ____________

ਮਫ਼   ਊਲੁ      ਮੁਫ਼ਾ + ਈ  +  ਲੁਨ    ਮਫ਼ +    ਊਲੁ      ਮੁਫ਼ਾ  +  ਈ  + ਲੁਨ
ਹਮ    ਦਰਦ     ਪਛਾ    ਣੇ        ਜਾਂ    ਦਿਲ      ਦਾਰ      ਪੜ੍ਹੇ      ਦਿਲ    ਨੂੰ
S      S I       I S     S        S      S        S I        I  S      S      S
2      2  1      I  2    2        2       2        2 1       1  2      2      2
________     ____________    __________    _____________
ਮਫ਼    ਊਲੁ  +  ਮੁਫ਼ਾ    ਈ +  ਲੁਨ  +   ਮਫ਼ + ਊਲੁ  +   ਮੁਫ਼ਾ + ਈ + ਲੁਨ
ਹਰ    ਸ਼ਖ਼ਸ਼     ਪੜ੍ਹੇ      ਦਿਲ  ਇਕ     ਅਖ਼ ਬਾਰ         ਨਹੀਂ    ਹੁੰ    ਦਾ
S      S  I       I  S       S     S        S     S  I       I S     S    S
2      2  I       1  2       2      2       2      2  1      1  2    2    2
________     _____________      ________   ___________

  8 ਬਹਿਰ- ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਸੰਮਨ ( ਅੱਠ ਰੁਕਨੀ ) ਮੁਸੱਬਗ ( ਤਸਬੀਗ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
            ਰੁਕਨ- ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ ਮੁਫ਼ਾਈਲਾਨ
                     ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲਾਨ

ਦੁਹਾਈ  ਹੈ  ਤਿਰੀ  ਰੱਬਾ, ਕਰਾ ਦੇ ਤੂੰ  ਸਜਣ ਦਾ ਮੇਲ,
ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਊ, ਮਿਰੀ ਇਸ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਖੇਲ। ( ਦੀਪਕ ਜੈਤੋਈ )

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾ   ਈ  ਲਾਨ
ਦੁਹਾ  ਈ  ਹੈ      ਮਿਰੀ  ਰੱ  ਬਾ     ਕਰਾ  ਦੇ  ਤੂੰ    ਸਜਣ  ਦਾ  ਮੇਲ
I S   S   S     I  S    S  S   I S   S   S    I S     S  S I
1 2  2   2      1 2    2  2       1 2  2   2     1 2     2  2 1
________   _________     _________   __________
ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾ   ਈ  ਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾ  ਈ     ਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲਾਨ
ਨਹੀਂ  ਤਾਂ ਖਤ   ਮ ਹੋ  ਜਾ   ਊ   ਮਿਰੀ  ਇਸ  ਜ਼ਿੰ    ਦਗੀ  ਦਾ  ਖੇਲ
I S   S   S    I S    S    S    I S   S     S     I S   S  S I
1 2  2    2    2 2   2    2    1  2   2    2     1 2   2  2  1

9 ਬਹਿਰ- ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਸੰਮਨ ( ਅੱਠ ਰੁਕਨੀ ) ਅਖ਼ਰਬ ਮਕ਼ਫ਼ੂਫ਼ ਮਕ਼ਸੂਰ ( ਖ਼ਰਬ  ਕ਼ਫ਼ ਤੇ ਕ਼ਸਰ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
            ਰੁਕਨ - ਮਫ਼ਊਲੁ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁ
         ਮਫ਼ਊਲੁ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁ

ਤਰਸਾ ਨ ਸ਼ਰਾਬੀ ਨੂੰ , ਰਤਾ ਕੁ ਤੇ ਪਿਆ ਹੋਰ,
ਇਕ ਜਾਮ ਲਿਆ ਹੋਰ, ਲਿਆ ਹੋਰ, ਲਿਆ ਹੋਰ। ( ਦੀਪਕ ਜੈਤੋਈ )

ਮਫ਼   ਊਲੁ     ਮੁਫ਼ਾ   ਈਲੁ      ਮੁਫ਼ਾ  ਈਲੁ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈਲੁ
ਤਰ  ਸਾ ਨ    ਸ਼ਰਾ   ਬੀ ਨੁ     ਰਤਾ  ਕੂ ਤ   ਪਿਲਾ  ਹੋਰ
S    S  I      I S    S  I      I  S   I S    I S    S I
2    2  1     1  2    2  1     1  2  1 2    1 2    2 1

ਮਫ਼   ਊਲੁ    ਮੁਫ਼ਾ     ਈਲੁ    ਮੁਫ਼ਾ    ਈਲੁ    ਮੁਫ਼ਾ   ਈਲੁ
ਇਕ  ਜਾਮ    ਲਿਆ   ਹੋਰ      ਲਿਆ  ਹੋਰ     ਲਿਆ  ਹੋਰ
S    S I      I S     S I       I S    S I     I  S   S I
2   2  1      1 2    2  1      1 2    2 1    1  2   2 1
______    _________    _______    ________

10 ਬਹਿਰ- ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਸੰਮਨ ( ਅੱਠ ਰੁਕਨੀ ) ਅਖ਼ਰਬ- ਮਕ਼ਫ਼ੂਫ਼ - ਮਕ਼ਸੂਰ- ਮਹਿਜ਼ੂਫ਼ ( ਖ਼ਰਬ , ਕ਼ਫ਼ ਕ਼ਸਰ ਤੇ ਹਜ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )

ਰੁਕਨ ਮਫ਼ਊਲੁ ਮੁਫ਼ਾਈਲੁ ਮੁਫ਼ਾਈਲੁ  ਫ਼ਊਲੁਨ
      ਮਫ਼ਊਲੁ ਮੁਫ਼ਾਈਲੁ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁ  ਫ਼ਊਲੁਨ

ਸਾਕੀ ਦੇ ਸ਼ਰੀਕਾਂ ਤੇ ਕਰਮ  ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਾਂ,
ਬੇ-ਦਰਦ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੇ ਸਿਤਮ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਾਂ।( ਦੀਪਕ ਜੈਤੋਈ )

ਮਫ਼  ਊਲੁ     ਮੁਫ਼ਾ   ਈਲੁ     ਮੁਫ਼ਾ    ਈਲੁ     ਫ਼ਊ  ਲੁਨ
ਸਾ   ਕੀ ਦਿ   ਸ਼ਰੀ  ਕਾਂ ਤਿ    ਕਰਮ   ਦੇਖ     ਰਹੇ   ਹਾਂ
S   S   I     I S   S  I      I S      S I      I S   S
2   2   1    1 2   2  I      12       2 1     1 2    2

ਮਫ਼  ਊਲੁ      ਮੁਫ਼ਾ  ਈਲੁ     ਮੁਫ਼ਾ     ਈਲੁ     ਫ਼ਊ  ਲੁਨ
ਬੇ    ਦਰਦ    ਜ਼ਮਾ ਨੇ ਦਿ    ਸਿਤਮ   ਦੇਖ      ਰਹੇ   ਹਾਂ
S     S I      I S  S  I     I  S      S I      I S   S
2     2 1     1 2  2  1     1  2     2  1     1 2   2
______    _______    _________     ______

ਬੰਦਾ  ਨਹੀਂ  ਬੰਦੇ  ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਕੌਣ ਸਲਾਮਤ,
ਖੂਹ ਖ਼ੁਸ਼ਕ ਹੈ ਪਰ ਦੇਖ ਲਵੋ  ਮੌਣ ਸਲਾਮਤ। ( ਦਵਿੰਦਰ ਪੂਨੀਆਂ )

ਮਫ਼  ਊਲੁ     ਮੁਫ਼ਾ  ਈਲੁ      ਮੁਫ਼ਾ  ਈਲੁ    ਫ਼ਊ  ਲੁਨ
ਬੰ   ਦਾ ਨ    ਹਿ ਬੰ  ਦੇ ਦਿ    ਜਗ੍ਹਾ  ਕੌਣ    ਸਲਾ  ਮਤ
S   S  I      I S    S I       I S   S I     I S   S
2   2  1     1 2    2 1       1 2   2 1    1 2   2
______    ________    _______   ______

ਮਫ਼  ਊਲੁ      ਮੁਫ਼ਾ   ਈਲੁ      ਮੁਫ਼ਾ  ਈਲੁ     ਫ਼ਊ  ਲੁਨ
ਖ਼ੂ    ਖ਼ੁਸ਼ਕ    ਹ ਪਰ  ਦੇਖ      ਲਵੋ   ਮੌਣ     ਸਲਾ  ਮਤ
S     S I      I  S    S I      I  S   S I     I S    S
2     2 1     1  2     2 1     1 2   2  1    1 2    2
_______    ________    ________   _______

11  ਬਹਿਰ- ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਸੰਮਨ ( ਅੱਠ ਰੁਕਨੀ ) ਮਜਬੂਬ ( ਜਬ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ)
ਰੁਕਨ- ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾੀਲੁਨ  ਫ਼ਿਅਲ
        ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ ਫ਼ਿਅਲ

ਗ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਪੀਣ ਦਾ, ਕੋਈ  ਕਿਤੇ ਹੀਲਾ ਕਰੋ,
ਘੜੀ ਪਲ ਜੀਣ ਦਾ ਕੋਈ ਕਿਤੇ ਹੀਲਾ ਕਰੋ।
ਨਿਤਾਣੇ ਦੀ ਸੁਣੀਂਦੀ,ਜਦ ਕਿਤੇ ਆਵਾਜ਼ ਨਾ
ਲਬਾਂ  ਨੂੰ  ਸੀਣ ਦਾ ਕੋਈ ਕਿਤੇ ਹੀਲਾ ਕਰੋ। ( ਰਾਜਵੰਤ ਰਾਜ )

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ     ਮਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ     ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ     ਫ਼ਿਅਲ
ਗ਼ਮਾਂ  ਨੂੰ   ਪੀ      ਣ ਦਾ ਕੋ  ਈ       ਕਿਤੇ  ਹੀ  ਲਾ      ਕਰੋ
I S    S   S      I  S  S   S        I S   S   S       I S
1 2    2   2      1 2  2    2        1 2   2   2       1 2
_________   __________    _________     ____

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ     ਮੁਫ਼ਾ   ਈ  ਲੁਨ      ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ     ਫ਼ਿਅਲ
ਘੜੀ ਪਲ  ਜੀ      ਣ ਦਾ  ਕੋ  ਈ       ਕਿਤੇ   ਹੀ  ਲਾ       ਕਰੋ
I S   S     S     I   S   S   S       I S    S   S       I S
1 2   2     2     1   2   2   2       1 2    2    2      1 2
__________   __________    __________   _____

ਮੁਫ਼ਾ   ਈ  ਲੁਨ      ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ       ਮੁਫ਼ਾ  ਈ   ਲੁਨ    ਫ਼ਿਅਲ
ਨਿਤਾ  ਣੇ   ਦੀ       ਸੁਣੀਂ   ਦੀ  ਜਦ     ਕਿਤੇ   ਆ   ਵਾ    ਜ਼  ਨਾ
I S    S    S       I S     S   S       I S    S    S     I   S
1 2   2     2       1 2     2    2      1  2   2    2     1   2
_________      __________     __________   _____

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ        ਮੁਫ਼ਾ  ਈ   ਲੁਨ       ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਫ਼ਿਅਲ
ਲਬਾਂ  ਨੂੰ  ਸੀ          ਣ ਦਾ  ਕੋ  ਈ         ਕਿਤੇ  ਹੀ   ਲਾ     ਕਰੋ
I S   S   S           I  S   S   S         I S   S    S      I S
1 2   2   2           1 2    2   2         1 2   2    2      1 2
__________     _________        __________   ______

  12 ਬਹਿਰ- ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਸੱਦਸ ( ਛੇ ਰੁਕਨੀ ) ਸਾਲਿਮ
ਰੁਕਨ- ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ   ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਈਲੁਨ
        ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ   ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ

ਬੜੀ ਹੀ ਤਲਖ਼ ਹੈ ਅਹਿਸਾਸ ਦੀ ਗਰਮੀ,
ਮਿਰੇ ਸੀਨੇ  ਚ ਜੀਕਣ  ਅੱਗ  ਭਰ ਜਾਵੇ।
ਸਿਮਟ  ਜਾਵੇ  ਕਦੇ  ਤਾਂ ਇਕ  ਬਿੰਦੂ  ਤੇ,
ਕਦੇ ਅਸਮਾਨ  ਵਾਂਗੂ   ਮਨ ਪਸਰ ਜਾਵੇ। ( ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਭਨੋਟ )

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ     ਮੁਫ਼ਾ   ਈ    ਲੁਨ       ਮੁਫ਼ਾ    ਈ   ਲੁਨ
ਬੜੀ ਹੀ  ਤਲ      ਖ਼ ਹੈ  ਅਹਿ   ਸਾ       ਸ ਦੀ   ਗਰ  ਮੀ
I S  S   S        I  S   S      S        I S      S   S
1 2  2  2        1  2   2       2       1  2     2    2
_______      ___________       ___________

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁ      ਮੁਫ਼ਾ   ਈ  ਲੁਨ      ਮੁਫਲਾ  ਈ  ਲੁਨ
ਮਿਰੇ  ਸੀ ਨੇ       ਚ ਜੀ ਕਣ ਅੱ       ਗ ਭਰ  ਜਾ  ਵੇ
I S  S  S        I  S  S    S       I  S    S    S
I 2 2  2        1 2   2     2      1  2     2    2
_______     _________     ____________

ਮੁਫ਼ਾ     ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ   ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ    ਈ  ਲੁਨ
ਸਿਮਟ   ਜਾ  ਵੇ      ਕਦੇ   ਤਾਂ  ਇੱ     ਕ  ਬਿੰ  ਦੂ   ਤੇ
I S      S   S      I S   S    S     I   S    S   S
1 2     2   2      1  2   2    2    1   2    2    2
_________    __________    __________

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ ਲੁਨ     ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ      ਮੁਫ਼ਾ   ਈ  ਲੁਨ  
ਕਦੇ ਅਸ ਮਾ      ਨ ਵਾਂ ਗੂੰ   ਮਨ     ਪਸਰ  ਜਾ  ਵੇ
I S  S   S       I S    S   S       I S    S   S
1 2  2   2      1 2     2   2      1 2    2    2
________    __________    __________

13 ਬਹਿਰ- ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਸੱਦਸ ( ਛੇ ਰੁਕਨੀ ) ਮਹਿਜ਼ੂਫ਼ ( ਹਜ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਰੁਕਨ- ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈ ਲੁਨ   ਫ਼ਊਲੁਨ
        ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ    ਫ਼ਊਲੁਨ

ਤੁਸੀਂ  ਸਾਵਣ  ਚ  ਵੀ  ਪੁੰਗਰੇ  ਨਾ ਮੌਲੇ,
ਅਸੀਂ  ਖਿੜਦੇ  ਰਹੇ  ਮਾਰੂਥਲਾਂ   ਵਿਚ।
ਅਜੇ ਮੁੜ ਮੁੜ ਨਾ ਕਰ ਵਾਅਦੇ ਵਫ਼ਾ ਦੇ
ਕਦੇ  ਪਰਖਾਂਗੇ  ਤੈਨੂੰ   ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਵਿਚ । ( ਅਨੂ ਬਾਲਾ )

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼     ਈ  ਲੁਨ    ਫ਼ਊ   ਲੁਨ
ਤੁਸੀਂ ਸਾ  ਵਣ     ਚ ਵੀ   ਪੁਗ  ਰੇ     ਨ ਮੌ   ਲੇ
I S  S   S       I S      S    S     I  S   S
1 2  2   2      1 2       2    2     1  2   2
_______    ____________   ________

ਮੁਫ਼ਾ   ਈ   ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ     ਫ਼ਊ    ਲੁਨ  
ਅਸੀਂ  ਖਿੜ  ਦੇ     ਰਹੇ   ਮਾ   ਰੂ      ਥਲਾਂ   ਵਿਚ
I S   S      S    I S    S    S      I S    S
1 2   2      2    1 2    2    2     1 2    2

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ    ਈ  ਲੁਨ    ਫ਼ਊ  ਲੁਨ
ਅਜੇ  ਮੁੜ ਮੁੜ   ਨ ਕਰ  ਵ੍ਹਾ  ਦੇ      ਵਫ਼ਾ  ਦੇ
I S   S    S     I  S    S   S      I S   S
1 2  2     2    1 2     2    2      1 2   2

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਫ਼ਊ  ਲੁਨ
ਕਦੇ ਪਰ  ਖਾਂ     ਗਿ ਤੈਂ ਨੂੰ   ਮੁਸ਼    ਕਲਾਂ ਵਿਚ
I S  S    S      I  S   S   S     I S   S
1 2  2    2      1 2    2   2     1 2   2
________    __________   _______

14 ਬਹਿਰ- ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਸੱਦਸ ( ਛੇ ਰੁਕਨੀ ) ਮਕ਼ਫ਼ੂਫ਼ ( ਕ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਰੁਕਨ- ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁ
        ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁ

ਜ਼ਰੂਰੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਣੇ ਖ਼ਿਆਲਾਤ,
ਤੁਹਾਡੇ   ਹੋਰ ਨੇ  ਤੇ ਆਪਣੇ   ਹੋਰ।
ਰਹੀ  ਕਿੱਥੇ  ਵਫ਼ਾ ਯਾਰੋ  ਜ਼ਮਾਨੇ ਚ,
ਜ਼ਮਾਨੇ ਆ  ਗਏ  ਨੇ ਹੋਰ  ਦੇ  ਹੋਰ। ( ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਭਨੋਟ )

ਮੁਫ਼ਾ ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ  ਈ     ਲੁਨ   ਮੁਫ਼ਾ    ਈਲੁ
ਜ਼ਰੂ ਰੀ   ਤਾਂ    ਨਹੀਂ   ਮਿਲ   ਣੇ     ਖ਼ਿਆ   ਲਾਤ
I S S    S     I S     S     S      I S     S  I
1 2 2    2    1  2    2      2      1 2     2  I
________   __________    __________

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾ   ਈ  ਲੁਨ     ਮੁਫ਼ਾ    ਈਲੁ
ਤੁਹਾ ਡੇ   ਹੋ       ਰ ਨੇ  ਤੇ   ਆ      ਪਣੇ     ਹੋਰ
I S  S   S       I  S   S   S        I S    S I
1 2  2   2       1  2   2   2        1 2    2 1

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ ਲੁਨ     ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ       ਮੁਫ਼ਾ   ਈਲੁ
ਰਹੀ  ਕਿੱ  ਥੇ      ਵ ਫ਼ਾ  ਯਾ ਰੋ         ਜ਼ਮਾਂ   ਨੇ ਚ
I S   S   S       I  S   S  S         I S    S I
1 2   2   2       1 2    2  2         1 2    2 1
_________   __________     _________

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ     ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ       ਮੁਫ਼ਾ  ਈਲੁ
ਜ਼ਮਾਂ  ਨੇ   ਆ     ਗਏ    ਨੇ   ਹੋ        ਰ ਦੇ  ਹੋਰ      
I S   S   S       I S    S   S        I S   S I
1 2  2    2       1 2    2   2        1 2   2 I
________       _________     ________

15 ਬਹਿਰ- ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਸੱਦਸ ( ਛੇ ਰੁਕਨੀ ) ਅਖ਼ਰਬ- ਮਕ਼ਬੂਜ਼- ਮਹਿਜ਼ੂਫ਼ ( ਖ਼ਰਬ, ਕ਼ਬਜ਼ ਤੇ ਹਜ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਰੁਕਨ- ਮਫ਼ਊਲੁ ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਫ਼ਊਲੁਨ
        ਮਫ਼ਊਲੁ ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਫ਼ਊਲੁਨ

ਮਰਦਾ  ਹਾਂ ਖ਼ੁਦਾ  ਦੇ  ਵਾਸਤੇ ਜਾ,
ਤੂੰ ਸਿਰ ਤੇ ਨਾ ਲੈ ਗੁਨਾਹ ਕਾਸਿਦ। ( ਦੀਪਕ ਜੈਤੋਈ )

ਮਫ਼    ਊਲੁ      ਮੁਫ਼ਾ   ਇਲੁਨ      ਫ਼ਊ    ਲੁਨ
ਮਰ   ਦਾ ਹ      ਖ਼ੁਦਾ   ਦਿ ਵਾ      ਸ ਤੇ   ਜਾ
S     S I         I S    I   S       I S   S
1     2  I         1 2   1   2       1 2   2

ਮਫ਼     ਊਲੁ     ਮੁਫ਼ਾ     ਇਲੁਨ      ਫ਼ਊ      ਲੁਨ
ਤੂੰ    ਸਿਰ ਤਿ    ਨ ਲੈ    ਗੁਨਾ       ਹ ਕਾ     ਸਿਦ        
S     S    I      I   S   I  S        I  S       S
2     2    1     1   2   1  2        1  2       2

16   ਬਹਿਰ-ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਸੱਦਸ (ਛੇ ਰੁਕਨੀ ) ਅਖ਼ਰਬ ਮਕ਼ਬੂਜ਼ ਮਕ਼ਸੂਰ ( ਖ਼ਰਬ- ਕ਼ਬਜ਼ ਤੇ ਕ਼ਸਰ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਰੁਕਨ -  ਮਫ਼ਊਲੁ    ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾਈਲੁ
          ਮਫ਼ਊਲੁ    ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ    ਮੁਫ਼ਾਈਲੁ

ਮਦਹੋਸ਼ ਬਣਾ, ਪਿਲਾਕੇ  ਇਕ  ਜਾਮ
ਹਾਂ ਖ਼ੂਬ  ਸੁਆਦਲੀ ਹੈ ਇਹ    ਸ਼ਾਮ ( ਦੀਪਕ ਜੈਤੋਈ )

ਮਫ਼   ਊਲੁ    ਮੁਫ਼ਾ   ਇਲੁਨ     ਮੁਫ਼ਾ      ਈਲੁ
ਮਦ   ਹੋਸ਼     ਬਣਾ   ਪਿਲਾ     ਕਿ ਇਕ  ਜਾਮ
S     S I      I S    I S       I    S    S I
2     2 1     1  2   1  2     1    2     2 1
_______  __________  ___________

ਮਫ਼   ਊਲੁ      ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ        ਮੁਫ਼ਾ       ਈਲੁ
ਹਾਂ    ਖ਼ੂਬ      ਸੁਆ   ਦਲੀ         ਹਿ ਇਹ   ਸ਼ਾਮ
S    S I        I S    I  S         I S        S I
2   2  1       1  2   1  2         1 2        2 1
_______   _________      ____________

17 ਬਹਿਰ- ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਰੱਬਾ ( ਚਾਰ ਰੁਕਨੀ ) ਮਹਿਜ਼ੂਫ਼ ( ਹਜ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਰੁਕਨ- ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ    ਫ਼ਊਲੁਨ
        ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ   ਫ਼ਊਲੁਨ

ਨਸ਼ਾ ਹਾਂ, ਜਾਮ ਤੱਕ ਹਾਂ,
ਮੇਂ ਸੂਰਜ ਸ਼ਾਮ ਤੱਕ ਹਾਂ।
ਵਫ਼ਾ  ਦੀ ਬਾਤ  ਹਾਂ ਪਰ
ਗਲੀ ਬਦਨਾਮ ਤੱਕ ਹਾਂ। ( ਸਿਮਰਨਜੋਤ  ਮਾਨ )

ਮੁਫ਼ਾ   ਈ  ਲੁਨ      ਫ਼ਊ      ਲੁਨ
ਨਸ਼ਾ   ਹਾਂ    ਜਾ     ਮ ਤਕ    ਹਾਂ
I S    S    S       I   S      S
1 2    2    2       1   2      2
_________     _________

ਮੁਫ਼ਾ    ਈ    ਲੁਨ    ਫ਼ਊ       ਲੁਨ
ਮਿ ਸੂ   ਰਜ   ਸ਼ਾ      ਮ ਤਕ   ਹਾਂ
I   S    S     S      I   S     S
1   2    2     2     1   2      2
___________    __________

ਮੁਫ਼ਾ    ਈ  ਲੁਨ       ਫ਼ਊ    ਲੁਨ
ਵਫ਼ਾ    ਦੀ   ਬਾ       ਤ ਹਾਂ   ਪਰ
I S      S    S       I   S    S
1 2     2     2       1   2    2
  __________       _______

ਮੁਫ਼ਾ    ਈਲੁਨ       ਫ਼ਊ    ਲੁਨ
ਵਫ਼ਾ    ਦੀ ਬਾ       ਤ ਹਾਂ  ਪਰ
I S     S   S       I  S    S
1 2    2    2      1   2   2
_________     _______

ਮੁਫ਼ਾ   ਈ   ਲੁਨ      ਫ਼ਊ       ਲੁਨ
ਗਲੀ  ਬਦ   ਨਾ      ਮ ਤਕ     ਹਾਂ
I S     S    S       I   S       S
1 2     2    2       1   2       2
__________     ___________


   
    18  ਬਹਿਰ- ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਅੱਸ਼ਰ ( ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਰੁਕਨੀ ) ਜਾਂ ਮੁਸੱਦਸ ਮੁਜ਼ਾਇਫ਼ ਅਖਰਬ- ਮਕ਼ਬੂਜ਼- ਮਹਿਜ਼ੂਫ਼ ( ਖ਼ਰਬ- ਕ਼ਬਜ਼- ਹਜ਼ਫ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ਾਂ ਨਾਲ )
ਰੁਕਨ- ਮਫ਼ਊਲੁ  ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਫ਼ਊਲੁਨ
        ਮਫ਼ਊਲੁ  ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਫ਼ਊਲੁਨ
        ਮਫ਼ਊਲੁ  ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਫ਼ਊਲੁਨ
        ਮਫ਼ਊਲੁ  ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਫ਼ਊਲੁਨ

ਅਹਿਸਾਸ  ਦਾ  ਰੰਗ   ਖ਼ੂਬ  ਸੂਖ਼ਮ,
ਵਿਸਮਾਦ   ਤਰੰਗ  ਅੱਤ    ਕੋਮਲ,
ਮਨ ਦੀ ਇਹ ਦਸ਼ਾ ਸਚੇਤ ਨਿਆਰੀ,
ਸੰਗੀਤ  ਅਜਬ   ਸੁਣਾ  ਰਹੀ   ਹੈ।  ( ਦਵਿੰਦਰ  ਪੂਨੀਆਂ )

ਮਫ਼   ਊਲੁ       ਮੁਫ਼ਾ   ਇਲੁਨ       ਫ਼ਊ   ਲੁਨ
ਅਹਿ  ਸਾਸ      ਦ ਰੰ   ਗ ਅੱ        ਤ ਕੋ  ਮਲ
S    S  I       I  S   I   S        I   S   S
             2   2   1      1  2   1   2       1   2   2
_______   _________     ________

ਮਫ਼   ਊਲੁ       ਮੁਫ਼ਾ    ਇਲੁਨ      ਫ਼ਊ   ਲੁਨ
ਵਿਸ  ਮਾਦ       ਤਰੰ    ਗ ਅੱ       ਤ ਕੋ   ਮਲ
S    S  I        I  S    I  S        I  S    S
2    2  1       1  2    1  2       1  2    2
________   _________    _________

ਮਫ਼  ਊਲੁ         ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ       ਫ਼ਊ    ਲੁਨ
ਮਨ  ਦੀ ਇ       ਦਸ਼ਾ  ਸਚੇ        ਤ ਨਾ   ਰੀ
S    S   I        I  S   I S        I   S   S
2    2   1       1  2   1 2       1   2   2
_______      ________     _________

ਫ਼  ਊਲੁ        ਮੁਫ਼ਾ     ਇਲੁਨ       ਫ਼ਊ  ਲੁਨ
ਸੰ    ਗੀਤ       ਅਜਬ   ਸੁਣਾ         ਰਹੀ   ਹੈ
S    S  I        I  S     I  S         I  S   S
2    2  1       1  2     1  2         1  2   2
_______    __________      ________

19 ਬਹਿਰ-  ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਰੱਬਾ ( ਚਾਰ ਰੁਕਨੀ )  ਸਾਲਿਮ
ਰੁਕਨ -  ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ
          ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ ਮੁਫ਼ਾਈਲੁਨ

ਗ਼ਮਾਂ  ਦੀ  ਦੋਸਤੀ   ਗੂੜ੍ਹੀ,
ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਸਾਥ ਹੈ ਪਲ ਭਰ।
ਦੁਕਾਨਾਂ ਹੀ  ਦੁਕਾਨਾਂ   ਨੇ,
ਕਿਤੇ ਮਸਜਦ,ਕਿਤੇ ਮੰਦਰ।  ( ਦਵਿੰਦਰ  ਪੂਨੀਆਂ )

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ   ਲੁਨ        ਮੁਫ਼ਾ  ਈ   ਲੁਨ
ਗ਼ਮਾਂ  ਦੀ  ਦੋ          ਸਤੀ  ਗੂ   ੜ੍ਹੀ
I  S   S  S           I  S   S   S
            1  2   2  2           1  2   2    2  
________       ___________

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ        ਮੁਫ਼ਾ  ਈ   ਲੁਨ
ਖ਼ੁਸ਼ੀ  ਦਾ   ਸਾ        ਥ  ਹੈ  ਪਲ  ਭਰ
I  S   S   S         I   S   S    S
            1  2   2   2         1   2   2    2
________       ___________

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ        ਮੁਫ਼ਾ  ਈ   ਲੁਨ
ਦੁਕਾ  ਨਾਂ  ਹੀ         ਦੁਕਾਂ  ਨਾਂ  ਨੇ
I  S   S   S         I  S   S   S
            1  2   2    2        1  2   2    2
________        __________

ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ       ਮੁਫ਼ਾ  ਈ  ਲੁਨ
ਕਿਤੇ ਮਸ ਜਦ       ਕਿਤੇ  ਮੰ  ਦਰ
I  S  S   S         1  S  S   S
            1  2   2   2        1   2  2   2
_________     __________

20 ਬਹਿਰ-  ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਰੱਬਾ ( ਚਾਰ  ਰੁਕਨੀ )  ਅਸ਼ਤਰ ਮਕ਼ਬੂਜ਼ ( ਸ਼ਤਰ ਤੇ ਕ਼ਬਜ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
ਰੁਕਨ - ਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ
         ਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ

ਰੌਣਕਾਂ    ਪਰੇ     ਪਰੇ ,
ਗ਼ਮ   ਮੇਰੇ ਕ਼ਰੀਬ  ਹੈ।
ਦਿਲ ਮਿਣਨ ਦੇ ਵਾਸਤੇ
ਜ਼਼ਖਮ ਹੀ  ਜਰੀਬ   ਹੈ। ( ਦਵਿੰਦਰ  ਪੂਨੀਆਂ )

ਫ਼ਾ   ਇਲੁਨ       ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ
ਰੌ     ਣਕਾਂ        ਪਰੇ   ਪਰੇ
S    I   S       I  S   I  S
2   1   2       1  2   1  2
______      ________

ਫ਼ਾ    ਇਲੁਨ        ਮੁਫ਼ਾ   ਇਲੁਨ
ਗ਼ਮ   ਮਿਰੇ         ਕ਼ਰੀ   ਬ  ਹੈ
S     I   S        I  S   I    S
2     1   2       1  2   1    2
_________    _________

ਫ਼ਾ    ਇਲੁਨ        ਮੁਫ਼ਾ   ਇਲੁਨ
ਦਿਲ ਮਿਣਨ        ਦਿ ਵਾ    ਸਤੇ
S    I   S          I   S   I   S
             1    2   2         1   2   1   2
________       __________

ਫ਼ਾ   ਇਲੁਨ         ਮੁਫ਼ਾ   ਇਲੁਨ
ਜ਼ਖ਼  ਮ ਹੀ          ਜ਼ਰੀ   ਬ ਹੈ
S    I   S           I  S   I  S
2    1   2         1  2   1  2
_______        _________

21 ਬਹਿਰ -  ਹਜ਼ਜ਼ ਮੁਸੱਦਸ ( ਛੇ ਰੁਕਨੀ )  ਮਕ਼ਬੂਜ਼ ( ਕ਼ਬਜ਼ ਜ਼ਿਹਾਫ਼ ਨਾਲ )
   ਰੁਕਨ -ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਇਲੁਨ
           ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ  ਮੁਫ਼ਾਇਲੁਨ

ਜਨਾਬ  ਨਾਲ   ਇੰਝ  ਨੇੜਤਾ  ਨਿਭੀ,
ਕਿ ਨਾਲ ਨਾਲ ਕੁਝ ਕੁ ਫ਼ਾਸਲਾ ਰਿਹਾ।
            ਉਦਾਸ  ਜ਼ਿੰਦਗੀ   ਚ  ਰੰਗ   ਮੈਂ  ਭਰੇ,
            ਕਿ ਹੁਸਨ ਜਾਂ ਤਿਰਾ ਚਿਤਾਰਦਾ  ਰਿਹਾ। ( ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ  ਭਨੋਟ )

ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ       ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ         ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ
ਜਨਾ  ਬ ਨਾ       ਲ ਇੰ  ਝ ਨੇ          ੜਤਾ  ਨਿਭੀ
             I  S   I   S      I   S   I  S          I  S   I  S
            1   2  1   2      1   2  1  2          1  2  1  2
________     _________      __________

ਮੁਫ਼ਾ    ਇਲੁਨ        ਮੁਫ਼ਾ     ਇਲੁਨ        ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ
ਕਿ ਨਾ  ਲ ਨਾ        ਲ ਕੁਝ  ਕੁ ਫ਼ਾ         ਸਲਾ   ਰਿਹਾ
I   S   I   S         I   S    I  S          I  S   I  S
            1   2   1   2        1   2    1  2          1  2  1  2
_________     __________        _________  

ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ        ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ          ਮੁਫ਼ਾ   ਇਲੁਨ
ਉਦਾ  ਸ ਜ਼ਿੰ         ਦਗੀ  ਚ  ਰੰ          ਗ ਮੈਂ   ਭਰੇ
I  S   I   S         I  S  I    S          I  S    I  S
            1  2   1   2        1  2  1    2          1  2   1  2
________      __________      _________

ਮੁਫ਼ਾ     ਇਲੁਨ       ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ         ਮੁਫ਼ਾ  ਇਲੁਨ
ਕਿ ਹੁਸ ਨ  ਜਾਂ       ਤਿਰਾ  ਚਿਤਾ         ਰਦਾ  ਰਿਹਾ
I   S   I    S        I  S   I  S          I  S   I  S
            1   2   1    2       1   2  1  2          1  2  1  2
_________      _________      __________